فرض کنید موتورسیکلتی را از دیوار خریده‌اید؛ مدارک کامل است و فروشنده هم قول انتقال سند را داده، اما هنگام مراجعه به پلیس +10 متوجه می‌شوید سند هنوز در رهن بانک است. در این حالت، حتی با پرداخت کامل مبلغ، انتقال رسمی انجام نمی‌شود و معامله از نظر قانونی بی‌اعتبار خواهد بود. برای جلوگیری از چنین مشکلاتی، کافی است پیش از خرید یا فروش موتورسیکلت، وضعیت سند را استعلام بگیرید. 

سند آزاد موتور سیکلت یعنی چه و چه تفاوتی با سند در رهن دارد؟

سند آزاد موتور سیکلت، به معنای مالکیت کامل و بدون هیچ قید یا محدودیتی است. یعنی موتورسیکلت در هیچ مرجع رسمی مثل بانک، شرکت لیزینگ یا نهاد دولتی در رهن نیست و مالک می‌تواند آزادانه آن را بفروشد، تعویض پلاک کند یا برای بیمه و نقل‌وانتقال اقدام کند. 

در مقابل، سند در رهن نشان می‌دهد که وسیله نقلیه به‌عنوان وثیقه برای وام یا تسهیلات در اختیار یک نهاد مالی قرار گرفته و هنوز تسویه نشده است. در این حالت، مالک فقط استفاده‌کننده محسوب می‌شود و حق انتقال سند یا فروش موتور را ندارد تا زمانی که بدهی به‌طور کامل پرداخت شود.

چرا بررسی وضعیت سند موتور قبل از معامله حیاتی است؟

قبل از خرید یک موتورسیکلت دست دوم، اولین قدم باید بررسی وضعیت سند آن باشد. سند، شناسنامه قانونی وسیله نقلیه است و مشخص می‌کند آیا مالک فعلی اختیار کامل برای فروش دارد یا خیر. بسیاری از خریداران صرفا به ظاهر سالم موتور یا قول شفاهی فروشنده اعتماد می‌کنند، اما بعد از خرید متوجه می‌شوند موتور در رهن بانک است یا هنوز به‌نام مالک قبلی ثبت شده است. در چنین شرایطی، انتقال سند غیرممکن می‌شود و خریدار تا تسویه بدهی یا رفع رهن، هیچ حق رسمی نسبت به وسیله ندارد.

بی‌توجهی به این موضوع می‌تواند پیامدهای جدی شامل موارد زیر داشته باشد:

• عدم امکان تعویض پلاک یا انتقال سند رسمی
• مشکلات در بیمه و معاینه فنی
• ریسک توقیف وسیله توسط مراجع قانونی
• از دست رفتن وجه پرداختی به دلیل معامله با سند معلق

بررسی وضعیت سند قبل از معامله، مانند چک‌ کردن خلافی یا بیمه است؛ اقدامی پیشگیرانه که از دردسرهای بعدی جلوگیری می‌کند.

چگونه بفهمیم موتور در رهن بانک یا شرکت لیزینگ است؟

اگر موتور سیکلت به‌صورت اقساطی خریداری شده باشد یا از طریق تسهیلات بانکی تهیه شده باشد، احتمالا سند آن در رهن بانک یا شرکت لیزینگ قرار دارد. به بیان ساده، تا زمانی که اقساط و بدهی تسویه نشود، مالک اصلی بانک است و خریدار فقط اجازه استفاده از موتور را دارد. برای تشخیص این وضعیت، می‌توان از چند روش رسمی و مطمئن استفاده کرد:

1- بررسی سند مالکیت 

 در بخش بالای سند موتور، اگر عبارت «در رهن بانک...» یا «وثیقه موسسه مالی...» درج شده باشد، یعنی وسیله هنوز آزاد نشده است.

2- استعلام از سامانه پلیس راهور

با وارد کردن شماره پلاک یا VIN می‌توان وضعیت حقوقی موتور را مشاهده کرد. در صورت وجود رهن، سامانه پیامی مبنی بر «وجود محدودیت مالکیت» نمایش می‌دهد.

3- بررسی فیزیکی برگه تسویه حساب یا نامه رفع رهن

فروشنده باید نسخه‌ای از نامه رسمی رفع رهن (ممهور به مهر بانک) ارائه دهد. بدون این نامه، حتی با وجود قولنامه، انتقال سند امکان‌پذیر نیست.
بهتر است قبل از امضای هرگونه قرارداد، مطمئن شوید که اطلاعات وسیله در سامانه‌های رسمی به‌روزرسانی‌شده‌اند. برای اطمینان از صحت سوابق مالکیت و وضعیت حقوقی مدارک، می‌توان از سرویس استعلام وضعیت سند موتور در سامانه‌های آنلاین که اطلاعات آنها از پایگاه داده رسمی پلیس راهور گرفته می‌شود، استفاده کرد.

چه زمانی سند موتور از رهن خارج می‌شود و مراحل آزادسازی چیست؟

زمان خروج سند موتور از رهن، بعد از تسویه کامل بدهی یا اقساط با بانک یا شرکت لیزینگ است. به بیان ساده، تا زمانی که حتی یک قسط پرداخت‌نشده باقی بماند، بانک به‌عنوان «مالک حقوقی» در سند باقی می‌ماند و اجازه انتقال یا فروش موتور را نمی‌دهد. بعد از تسویه کامل، فرآیند آزادسازی سند در چند مرحله انجام می‌شود:

1. تسویه نهایی با بانک یا موسسه لیزینگ: مالک باید بعد از پرداخت آخرین قسط، از بانک نامه‌ای رسمی با عنوان «نامه رفع رهن» دریافت کند. این نامه معمولا دارای مهر برجسته و تاریخ صدور است.
2. ثبت رفع رهن در سامانه راهور: بانک یا موسسه مالی موظف است اطلاعات رفع رهن را در سامانه پلیس راهور ثبت کند تا وضعیت مالکیت به‌روزرسانی شود. بدون این ثبت، سند هنوز در سیستم در رهن محسوب می‌شود، حتی اگر بدهی پرداخت شده باشد.
3. مراجعه به دفاتر پلیس +10 برای به‌روزرسانی سند: مالک با در دست داشتن کارت موتور، سند قبلی، نامه رفع رهن و مدارک شناسایی می‌تواند به دفاتر پلیس +10مراجعه کند تا سند جدید با وضعیت «آزاد» صادر شود.
4. دریافت سند جدید از پست: معمولا سند آزاد شده ظرف چند روز کاری از طریق پست به آدرس مالک ارسال می‌شود. در برخی موارد، می‌توان وضعیت صدور سند را از طریق سامانه پستی نیز پیگیری کرد.

نکته مهم این است که اگر بین تسویه بدهی و ثبت در راهور فاصله زمانی زیادی بیفتد، ممکن است اطلاعات به‌روز نشود و موتور هنوز در سیستم «در رهن» نمایش داده شود. بنابراین، بهتر است پس از دریافت نامه رفع رهن، شخصا پیگیر ثبت آن باشید.

علاوه بر وضعیت سند موتور، بررسی وضعیت گواهینامه موتور نیز برای موتورسوارانی که به تازگی اقدام به دریافت گواهینامه کرده‌اند ضروری است. جزئیات مربوط به استعلام وضعیت گواهینامه موتور را می‌توانید در این بخش بخوانید. گواهینامه موتور از مدارک مهمی است که همیشه باید همراه داشته باشید، بنابراین بررسی وضعیت آن تا رسیدن به آدرس ثبت شده برای استفاده از موتور اهمیت زیادی دارد. 

سند در رهن موتور چه محدودیت‌هایی دارد؟

وقتی سند موتورسیکلت در رهن بانک یا شرکت لیزینگ باشد، مالک حق انجام بسیاری از امور اداری و قانونی را ندارد. در واقع، تا زمان آزاد شدن سند، وسیله هنوز در مالکیت حقوقی بانک محسوب می‌شود و هرگونه انتقال یا تغییر وضعیت نیازمند تایید رسمی از سوی همان مرجع است. این موضوع، در عمل چند محدودیت جدی برای مالک یا خریدار به همراه دارد:

1. ممنوعیت فروش یا انتقال سند: تا قبل از رفع رهن، فروشنده نمی‌تواند موتور را به نام خریدار منتقل کند. حتی اگر قولنامه تنظیم شود، معامله از نظر قانونی فاقد اعتبار است، زیرا سند اصلی در اختیار بانک است و امکان تعویض پلاک وجود ندارد.
2. عدم امکان تعویض پلاک یا تغییر مالکیت در راهور: سیستم پلیس راهور تا زمان دریافت اطلاعات رفع رهن از بانک، اجازه صدور برگه سبز جدید را نمی‌دهد. به همین دلیل، در هنگام خرید موتور در رهن، انتقال رسمی به خریدار انجام نخواهد شد.
3. مشکلات در تمدید بیمه یا دریافت خسارت: اگر سند موتور در رهن باشد، برخی شرکت‌های بیمه در زمان پرداخت خسارت دچار مشکل می‌شوند، چون بیمه‌نامه به نام شخصی صادر شده که مالک رسمی نیست. این موضوع ممکن است باعث تاخیر یا حتی رد شدن درخواست خسارت شود.
4. احتمال توقیف وسیله در صورت تاخیر در اقساط: بانک یا موسسه مالی در صورت پرداخت‌ نشدن اقساط می‌تواند از طریق مراجع قانونی، دستور توقیف وسیله را صادر کند. در این شرایط، مالک موقت حق استفاده از موتور را نیز از دست می‌دهد.
5. اختلال در معاملات دست‌دوم و کاهش ارزش فروش: موتوری که سندش هنوز آزاد نشده باشد، به‌دلیل نبود ضمانت انتقال، مشتری کمتری دارد و معمولا با قیمت پایین‌تر فروخته می‌شوند.

انتهای رپرتاژ آگهی/