در شرایطی که نوسانات ارزی و فشارهای اقتصادی، ریسک سرمایه‌گذاری در بازارهای سنتی را به حداکثر رسانده است، موضوع «اشتغال‌زایی» و «کارآفرینی» برای جوانان به یکی از دغدغه‌های اصلی کشور تبدیل شده است. آمارهای میدانی نشان می‌دهد که الگوی کسب‌وکارهای خرد در ایران در حال تغییر ماهیت است. اگر در دهه‌های گذشته، اجاره یک مغازه در خیابان‌های اصلی شهر، اولین قدم برای راه‌اندازی یک شغل بود، امروز با توجه به ودیعه‌های سنگین و اجاره‌بهاهای نجومی، این مسیر برای بسیاری از کارآفرینان جوان مسدود شده است.

اما بن‌بست در اقتصاد معنا ندارد. گزارش‌ها حاکی از آن است که موج جدیدی از کارآفرینی تحت عنوان «اقتصاد سیار» (Mobile Economy) در حال شکل‌گیری است. استفاده از سازه‌های پیش‌ساخته، کیوسک‌های خدمات‌رسان و فروشگاه‌های سیار، راهکاری است که با کاهش چشمگیر هزینه‌های اولیه، امکان ورود به بازار کار را با سرمایه‌ای اندک فراهم کرده است. در این گزارش که توسط روابط عمومی گروه صنعتی کانکس سامان تهیه شده است، ابعاد اقتصادی، اجتماعی و فنی این پدیده نوظهور و نقش صنعتگران داخلی در حمایت از این جریان کارآفرینی مورد بررسی قرار گرفته است.

گذر از اقتصاد ملک‌محور به اقتصاد ایده‌محور

بزرگترین مانع بر سر راه جوانان صاحب ایده، هزینه گزاف خرید یا اجاره محل راه‌اندازی کسب و کار است. بررسی‌های بازار نشان می‌دهد که در کلان‌شهرهایی مانند تهران، مشهد و اصفهان، بیش از ۶۰ تا ۷۰ درصد سرمایه اولیه یک استارتاپ خرده‌فروشی (مانند کافه، فست‌فود، گل‌فروشی یا خدمات فرهنگی)، صرف رهن و اجاره ملک تجاری می‌شود. این یعنی سرمایه‌ای که باید صرف تولید، تأمین مواد اولیه و کیفیت خدمات شود، در چاه هزینه‌های ثابت ملک بلعیده می‌شود.

در مقابل،کسب‌وکارهای سیار یا مبتنی بر سازه‌های پیش‌ساخته، این معادله را برهم زده‌اند. یک سازه پیش‌ساخته استاندارد، سرمایه‌ای است که متعلق به خودِ کارآفرین است. این سازه اجاره داده نمی‌شود، بلکه خریداری می‌شود و به عنوان یک دارایی ثابت در ترازنامه کسب‌وکارهای کوچک ثبت می‌گردد. مهم‌تر از همه، ویژگی قابلیت جابجایی (Portability) است که ریسک شکست را به شدت کاهش می‌دهد. اگر یک مغازه در محلی خاص فروش نداشته باشد، هزینه تغییر مکان بسیار سنگین است؛ اما یک کیوسک سیار می‌تواند با کمترین هزینه به نقطه‌ای پرترددتر منتقل شود. این یعنی انعطاف‌پذیری در برابر نوسانات بازار.

ساماندهی مشاغل شهری: تفاوت دست‌فروشی با کسب‌وکارهای سیار

یکی از نقدهای وارده به اقتصاد سیار، نگرانی از بابت سد معبر و آشفتگی بصری شهرهاست. در اینجا باید خط‌کشی دقیقی بین پدیده دست‌فروشی (که اغلب بدون نظارت و فاقد استانداردهای بهداشتی است) و کسب‌وکارهای سیار مدرن ترسیم کرد.

کیوسک‌های مدرن شهری که امروز توسط تولیدکنندگان معتبر داخلی طراحی و تولید می‌شوند، سازه هایی مهندسی‌ساز هستند که دقیقاً برای تعامل با فضای شهری طراحی شده‌اند. این سازه‌ها دارای ابعاد استاندارد برای جلوگیری از سد معبر، سیستم‌های دفع فاضلاب (برای کافه‌ها)، سیم‌کشی ایمن و نمای بصری هماهنگ با مبلمان شهری هستند. در واقع، حرکت به سمت استفاده از سازه‌های استاندارد، راهکاری است که شهرداری‌ها می‌توانند با استفاده از آن، پتانسیل عظیم اشتغال‌زایی خیابانی را از یک تهدید به یک فرصت برای زنده نگه داشتن شب‌های شهر و رونق گردشگری شهری تبدیل کنند.

نقش صنعت داخلی در پشتیبانی از جهاد کارآفرینی

تحقق اقتصاد مقاومتی نیازمند ابزار است. نمی‌توان از جوانان انتظار کارآفرینی داشت اما ابزار کار را در اختیارشان قرار نداد. صنعت کانکس‌سازی و سازه‌های پیش‌ساخته در ایران، خوشبختانه در سال‌های اخیر بومی‌سازی شده و از وابستگی به واردات فاصله گرفته است.

امروز تولیدکنندگان داخلی توانسته‌اند با مهندسی معکوس و ارتقای دانش فنی، سازه‌هایی تولید کنند که از نظر کیفیت عایق‌بندی، امنیت ضد سرقت و زیبایی ظاهری، با نمونه‌های اروپایی رقابت می‌کنند. نقش مجموعه‌های صنعتی در این میان، فراتر از یک فروشنده است؛ آن‌ها «شریک تجاری» کارآفرینان خرد هستند.

در همین راستا، سیاست‌گذاری‌های مجموعه‌های پیشرو مانند کانکس سامان بر این اصل استوار شده است که با کاهش هزینه‌های تولید و ارائه مشاوره‌های فنی دقیق، مسیر را برای ورود جوانان به این عرصه هموار کنند. وقتی یک تولیدکننده داخلی متعهد می‌شود که سازه‌ای با طول عمر بالا و استانداردهای روز را با قیمتی رقابتی به دست مشتری برساند، در واقع در حال تزریق امید به بدنه اقتصاد و اشتغال کشور است.

یک کیوسک کارآفرینی استاندارد چه ویژگی‌هایی دارد؟

برای اینکه یک سازه بتواند به عنوان یک محل کسب‌وکار دائم مورد استفاده قرار گیرد، باید از استانداردهای کانکس‌های کارگاهی فاصله بگیرد. کارآفرینانی که قصد ورود به این حوزه را دارند باید به نکات فنی زیر توجه ویژه داشته باشند:

• عایق‌بندی حرارتی (Energy Efficiency): برخلاف کانکس‌های قدیمی که در تابستان گرم و در زمستان سرد بودند، کیوسک‌های تجاری مدرن باید از ساندویچ پانل‌های پلی‌اورتان یا عایق‌های پشم سنگ با دانسیته بالا استفاده کنند تا هزینه‌های سرمایش و گرمایش کسب‌وکارهای نوپا را کاهش دهند.
• امنیت فیزیکی (Security): یک کیوسک فروشگاهی حاوی سرمایه و تجهیزات گران‌قیمت (مانند دستگاه‌های اسپرسوساز یا اجناس) است. استفاده از درب‌های ضد سرقت، حفاظ‌های آکاردئونی مخفی و شیشه‌های سکوریت نشکن، از الزامات اولیه این سازه‌هاست.
• طراحی دکوراتیو و نورپردازی: در فضای رقابتی شهر، "دیده شدن" رمز موفقیت است. استفاده از متریال‌های نوین مانند ترموود، کامپوزیت‌های طرح‌دار و نورپردازی‌های LED خطی در نمای بیرونی، به جذب مشتری کمک شایانی می‌کند.
• رعایت بهداشت: برای مشاغلی که با مواد غذایی سروکار دارند، استفاده از دیوارهای داخلی قابل شستشو (PVC یا استیل) و تعبیه سیستم‌های تخلیه آب، یک الزام قانونی از سوی وزارت بهداشت است که در مرحله تولید باید لحاظ شود.

از کافه سیار تا ایستگاه‌های فرهنگی

نگاه به کانکس نباید محدود به کیوسک نگهبانی یا دکه روزنامه‌فروشی باشد. با پیشرفت تکنولوژی ساخت، امروز دایره وسیعی از کسب‌وکارها می‌توانند در این بستر شکل بگیرند:

• کافه و رستوران‌های سیار (Food Trucks & Kiosks): محبوب‌ترین مدل کسب‌وکار که با کمترین فضا، بیشترین بازدهی مالی را دارد.
• فروشگاه‌های صنایع دستی و سوغات: ایجاد بازارچه‌های موقت در مناطق توریستی با سازه‌های متحدالشکل.
• گلفروشی‌های مدرن: سازه‌های شیشه‌ای (Greenhouse style) که طراوت گل‌ها را در فضای شهری به نمایش می‌گذارند.
• ایستگاه‌های خدمات دیجیتال: کیوسک‌های تعمیرات موبایل و لوازم جانبی در نقاط پرتردد.
• ایستگاه‌های فرهنگی و مذهبی: استفاده از سازه‌های پرتابل برای برپایی موکب‌ها، غرفه‌های کتاب و ایستگاه‌های مشاوره در مناسبت‌های ملی و مذهبی.

 لزوم تسهیل‌گری نهادهای مسئول

رونق کسب‌وکارهای سیار و استفاده از سازه‌های پیش‌ساخته، یک بازی برد-برد برای اقتصاد ملی است. از یک سو نرخ بیکاری کاهش می‌یابد و از سوی دیگر با فعال شدن کارگاه‌های تولید کانکس، چرخ صنعت به گردش در می‌آید.

در پایان، روابط عمومی گروه صنعتی کانکس سامان ضمن تاکید بر آمادگی صنعتگران داخلی برای تأمین نیازهای این حوزه، از نهادهای مسئول به‌ویژه شهرداری‌ها و اصناف درخواست دارد تا با تدوین آیین‌نامه‌های شفاف و تسهیل فرآیند صدور مجوز برای بهره‌برداری از کیوسک‌های استاندارد، مانع‌زدایی کرده و مسیر را برای جهش تولید و اشتغال جوانان هموار سازند. امروز حمایت از کارآفرین خیابانی که با سرمایه اندک خود به جنگ بیکاری رفته است، مصداق بارز حمایت از کالای ایرانی و سرمایه ایرانی است.

انتهای رپرتاژ آگهی/