هم اکنون عضو شبکه تلگرام رجانیوز شوید
يكشنبه 16 شهريور 1404 18:05 ساعت
شناسه خبر : 386494
روحانی سال‌ها پس از هشدارهای دلسوزان کشور و روشن شدن همه ماجرا، به تازگی دریافته که فریب خورده است و اکنون زبان به سرزنش بی‌وفایی و پیمان‌شکنی اروپایی‌ها گشوده است.
گروه بین‌الملل-رجانیوز: حسن روحانی رئیس جمهور اسبق اخیرا طی سخنانی با انتقاد از سه کشور اروپایی طرف برجام، فعال‌سازی مکانیسم ماشه را فاقد اهمیت اقتصادی خواند و مدعی شد اروپایی‌ها حق سیاسی، حقوقی و اخلاقی استفاده از آن را ندارند. وی همچنین با نسبت دادن مشکلات اقتصادی و سیاسی فعلی به «تندروهای داخلی» که مانع بازگشت به برجام در سال ۱۴۰۰ شدند، ادعا کرد در صورت بازگشت ایران به تمام تعهدات خود در برجام، کشور ۵۰۰ میلیارد دلار جلو خواهد افتاد. متن حاضر اما با بررسی دقیق‌تر سخنان رئیس جمهور اسبق، تناقض‌های آشکار و ادعاهای خلاف واقع او را نقد میکند؛ از جمله نادیده گرفتن نقش تیم مذاکره‌کننده دولت وقت در قراردادن بند اسنپ‌بک در برجام، اعتراف دیرهنگام روحانی به بی‌تعهدی اروپا، ارائه تحلیلی غیرواقعی از هزینه‌ها و فواید دادن امتیازات بیشتر در مسئله هسته‌ای و نعل وارونه روحانی درباره عوامل بدتر شدن وضع اقتصادی کشور.
۱. روحانی در اظهارات جدید خود درباره «اسنپ‌بک» عنوان کرد که باید حد و مرز تأثیرات فعال شدن آن را شناخت و باور داشت که به لحاظ اقتصادی، بازگشت تحریم‌های سازمان ملل در برابر تحریم‌های آمریکا «اهمیت چندانی ندارد».
۲. وی بر این نکته نیز اصرار دارد که «اروپایی‌ها حق استفاده از این مکانیسم را ندارند».
۳. روحانی همچنین ترجیح داد بدون اشاره به سخنان فنی و هشدارهای ۱۰ سال قبل منتقدان درباره بند مربوط به مکانیسم ماشه در برجام، به جدل لفظی و انتساب سخنان غیر فنی به آنها، پرداخته و عنوان کند: «شما که قطعنامه را کاغذپاره می‌دانید، شما که کل برجام را بد می‌دانید، شما دیگر ساکت باشید.»
۴. وی همچنین بار دیگر بر موضع مذاکراتی خود اصرار کرده و عنوان میکند که میتوان با ۳ کشور اروپایی مجدد مذاکره کرد اما از بیان هرگونه جزئیات درباره چگونگی اجرای این مذاکرات و حدود و ثغور ان خودداری میکند. روحانی دراین‌باره گفت: «تا جایی که می‌توانیم، نباید بگذاریم این قطعنامه‌ها برگردد. هنوز هم فرصت هست که با سه کشور اروپایی یا با ۱+۴ مذاکره کنیم تا موضوع اسنپ‌بک از دستور شورای امنیت خارج شود و پس بگیرند. این به نفع آنها، به نفع ما و به نفع NPT خواهد بود.»
۵. اما برخلاف بند چهارم که وی از مذاکرات سخن میگوید، در ادامه سخنانش هم زبان به مذمت اروپایی‌ها میگشاید و هم یک روایت جدید از سالهای خروج آمریکا از برجام بیان میکند. روحانی با تصدیق ضرورت پایان دادن به استراتژی دولت خود مبنی بر «صبر راهبردی» به سخنان رئیس جمهور روسیه -ولادیمر پوتین- اشاره کرده و میگوید: «... بعد از یکسال، وقتی ما دیدیم اروپا هیچ قدمی برنمی‌دارد یا ۱+۴ در واقع کاری انجام نمی‌دهد، از اردیبهشت ۹۸ شروع کردیم و در ۵ مرحله تعهدات برجامی خودمان را کاهش دادیم. در هر مرحله هم به ۱+۴ اعلام کردیم که دو ماه به شما فرصت می‌دهیم اگر بتوانید موضوع تحریم‌ها را جبران کنید، ما دوباره به طور کامل به برجام برمی‌گردیم که متأسفانه کاری نکردند یا نتوانستند انجام دهند.»
۶. وی تأکید کرد: «اروپا که به تعهدات خودش در برجام عمل نکرده و به تعهدات یازده‌گانه خودش عمل نکرده، امروز نمی‌تواند مدعی باشد و بگوید ایران تعهدات خودش را نقض کرده است.»
۷. همچنین روحانی در بخش دیگری از سخنانش در حالیکه نخست، نسخه مذاکره را راه حل مشکلات کشور عنوان میکند به مواضع کنونی اروپایی‌ها نیز اشاره کرده و میگوید: «اروپایی‌ها در این اواخر بارها تکرار کردند که ما الان معتقد نیستیم که ایران ۳.۶ درصد غنی‌سازی کند، ما الان معتقدیم به غنی‌سازی صفر. ... پس کشوری که از برجام عبور کرده، چطور می‌تواند طبق یک بند برجام بخواهد علیه جمهوری اسلامی ایران از این برجام استفاده کند؟»
۸. اما مهم‌ترین بخش از سخنان روحانی، جمع‌بندی وی، مقصرنمایی از دیگران و نسبت دادن تمام مشکلات فعلی کشور از جمله مشکلات اقتصادی و مسئله جنگ به داخل کشور بود: «اگر در سال ۱۴۰۰ یک عده‌ای مانع نمی‌شدند و ما در دوره بایدن به برجام برمی‌گشتیم - که همه چیز هم آماده بود، همه توافقات هم شده بود - امروز نه تنها چیزی به نام اسنپ‌بک نداشتیم، بلکه در این مدت حدود ۵۰۰ میلیارد [دلار] هم ضرر نمی‌کردیم. ... این مشکلات، مشکلاتی است که یک عده تندرو با توهماتشان جلوی منافع ملی کشور را گرفتند... اروپا نباید به خاطر مسأله اوکراین از ما انتقام بگیرد.»
حال با توجه به اظهارات حسن روحانی میتوان به بررسی ادعاها او در موضوعات مختلف پرداخت:
یکم) وی اساساً نقش مذاکرات دولت خود و نتایج آن، از جمله گنجاندن بند قابل استناد «اسنپ‌بک» را نادیده می‌گیرد و به جای بیان واقعیت، به دنبال محکوم کردن اخلاقی طرف غربی و انکار اهمیت این رویداد است. این رویکرد چنین القا میکند که اتفاق جدیدی در شرف وقوع نیست و صرفاً به دوره سالهای ۸۶-۸۹ بازمی‌گردیم. به نظر می‌رسد خطاب قرار دادن منتقدان با عبارت «ساکت باشید» نیز ناشی از همین دیدگاه است. در این صورت، این پرسش مطرح میشود که آیا چرخ اقتصاد کشور، نرخ ارز و توان هسته‌ای ایران نیز به شرایط آن زمان بازخواهد گشت؟
دوم) در مورد ادعای وی مبنی بر عدم حق اروپایی‌ها برای استفاده از این مکانیسم، لازم است از وی و تیم مذاکره‌کننده سابق درخواست شود تا مستندات حقوقی این ادعا را در اختیار وزارت خارجه و رسانه‌های بین‌المللی قرار دهند. محکومیت اخلاقی کشورهایی که رسما با پشتیبانی رژیم صهیونیستی در جنگ تحمیلی ۱۲ روزه و جنگ غزه، تمامی چارچوب‌های اخلاقی را زیر پا گذاشتند، شاهدی بر خوشبینی مفرط حسن روحانی و جناح سیاسی او درباره غرب است.
سوم) روحانی تقریباً برای اولین بار صراحتاً اذعان کرد که دولت‌های اروپایی در انجام تعهدات خود کوتاهی کرده‌اند (بند ۴ و ۵ از اظهارات). این در حالی است که وی پیش از این، برخلاف توصیه‌های فنی کارشناسان به ضرورت کاهش تعهدات هسته‌ای ایران پس از خروج یکجانبه آمریکا از توافق، آمریکا را «مزاحم برجام» خوانده بود و مجددا مسیر غلط مذاکراتی را با سه کشور اروپایی در پیش گرفت؛ با این حال اروپایی‌ها حتی وعده‌های حداقلی خود را نیز عمل نکردند.
چهارم) پس از آن بود که با تغییر پارلمان همسو با دولت وقت، مصوبه راهبردی-هسته‌ای مجلس وارد عمل شد تا کشور بیش از پیش گرفتار خوشبینی مفرط به اروپا نماند. با وجود این حسن روحانی بارها و بارها به شیوه‌های مختلف این مصوبه را زیر سؤال برد و جالب اینجاست که اکنون منطق صحیح ضرورت کاهش تعهدات برجامی در قبال رفتار غیر متعهدانه طرف مقابل را به عنوان اقدام خود مطرح میکند.(بخش ۵ اظهارات) این در حالی است که منطق وی و دولتشان «اتخاذ صبر راهبردی» عنوان می‌شد و اگر مصوبه مجلس و هیأت نظارت بر اجرای برجام نبود، دولت هیچگاه رفتارش را تغییر نمی‌داد.
پنجم) وی همچنین باید به این پرسش پاسخ دهد که مگر قرار نبود تحریم‌ها به طور کامل برداشته و لغو شود؟ آیا منتقدان برجام و دغدغه‌مندان داخلی درست نمی‌گفتند؟ بهتر نیست در شرایط کنونی کشور به جای حمله به دلسوزان و کارشناسان، به جای دست پیش گرفتن و حواله دادن سکوت به کسانیکه صحت ادعاهایشان پس از ۱۰ سال معلوم شده است، خود سکوت کرد؟
ششم) کشور، دلار ۳ هزار تومانی و چرخ اقتصاد آن به مدت هشت سال درگیر توافقی شد که نه تنها تحریم‌ها را برطرف نکرد، بلکه بر دامنه آن افزود و دلار را تا مرز ۳۰ هزار تومان بالا برد. روحانی در همین سخنرانی تأکید میکند که آژانس همواره پایبندی ایران به توافق را تأیید کرده است؛ با اینحال آیا باز هم مقصر خروج آمریکا از برجام و عدم اجرای تعهدات از سوی طرف اروپایی نیز «تندروهای داخلی» بودند؟ آیا مقصر عدم وجود سازوکاری منصفانه برای اعتراض به طرف اروپایی یا آمریکایی به منظور استیفای حقوق ملی، دیگران هستند یا نگارندگان برجام؟ چرا وقتی در جلسات کمیسیون ویژه برجام و صحن علنی مجلس، نمایندگان و کارشناسان نسبت به وجود ضعف جدی در برجام اشکال وارد می‌کردند و آینده آن را نشان میدادند، با ترور رسانه‌ای و بیان الفاظی شبیه «ساکت باشید»، «بروید به جهنم»، «منتقدان بی‌شناسنامه» و ... با آنها تعامل شد؟ به راستی چه کسی بابت گناه بزرگ ضربه به جمهوری اسلامی و مردم ایران بهتر است سکوت کند؟ منتقدان برجام یا بانیان آن؟
هفتم) روحانی سال‌ها پس از هشدارهای دلسوزان کشور و روشن شدن همه ماجرا، به تازگی دریافته که فریب خورده است و اکنون زبان به سرزنش بی‌وفایی و پیمان‌شکنی اروپایی‌ها گشوده است. باید از وی پرسید: شما که به عنوان یک مذاکره‌کننده مسلط به دیپلماسی در سال ۹۲ از مردم رای گرفتید، چگونه توافقی نوشتید که به قول خودتان اروپایی‌ها جرأت کنند امروز بعد از گذشت ۱۰ سال از اجرای آن، باز هم صراحتاً از «مخالف با هرگونه حق غنی‌سازی برای ایران» سخن بگویند؟ در واقع با مرگ برجام، ما به سالهای ۸۶ تا ۸۹ برنگشتیم بلکه به دوران مذاکراتی خود ایشان در سال ۱۳۸۲ بازگشتیم؛ این واقعیتی است که حسن روحانی سانسور میکند.
هشتم) اما مهم‌ترین تناقض در سخنان رئیس‌جمهور اسبق آنجاست که وی از یک سو اروپایی‌ها را به دلیل عدم انجام تعهداتشان در برجام سرزنش میکند و جنگ اوکراین را بهانه‌ای برای انتقام از ایران می‌داند، و از سوی دیگر ادعا میکند که اگر در سال ۱۴۰۰ «به برجام بازمی‌گشتیم» (گویا ایران از برجام خارج شده بود)، مسئله حل می‌شد و ۵۰۰ میلیارد دلار ضرر نمی‌کردیم.
- اولاً، سند و مدرک محکمی برای ادعای ۵۰۰ میلیارد دلاری ارائه نشده و این ادعا واهی است. نظیر همان ادعاهایی که عدم‌النفع برجام را روزانه چند صد میلیون دلار معرفی میکرد تا با ایجاد اضطرار روانی در جامعه و ممانعت در بررسی دقیق کارشناسان به بهانه از دست رفتن فرصت‌ها، آن را به ملت تحمیل کند. آقای روحانی حتی در ادعا هم تکراری شده است.
- ثانیاً، آمارها نشان می‌دهد فروش نفت ایران در دوره کاهش تعهدات برجامی، نسبت به دوره پایبندی کامل به برجام، افزایش یافت. همین امر باعث شد ظریف و دیگران ادعا کنند که «بایدن پیچ تحریم‌ها را شل کرده و این موضوع به همت دولت سیزدهم ربطی ندارد.»
- ثالثاً، حتی با فرض بازگشت ایران به تعهداتش، مسئله اصلی بازگشت آمریکا به تعهداتش بود که خود محل مناقشه جدی است. روحانی بهتر است اسناد و مطالبات مطرح شده از سوی تیم مذاکره‌کننده دولت بایدن از عراقچی در بهار ۱۴۰۰ را منتشر کند تا روشن شود ادعای وی درباره میزان ضرر چقدر مبتنی بر واقعیت‌های مذاکراتی بوده است.
- رابعاً، چه تضمینی وجود داشت که با فرض توافق در دوره بایدن، با وجود پیروزی مجدد ترامپ، وی مجدداً از برجام خارج نشود و سناریویی مشابه مذاکرات اخیر - که به حمله اسرائیل انجامید - تکرار نشود؟ آیا ضعف حقوقی ذاتی برجام در استیفای حقوق ایران، منجر به زیاده‌خواهی ترامپ نشد؟
- خامساً و مهم‌تر، خود وی اذعان میکند که اروپا به بهانه اوکراین قصد انتقام دارد و حتی در شرایط کنونی و با وجود کاهش تعهدات ایران، حق فعال‌سازی مکانیسم ماشه را ندارد. با این وجود، چه تضمینی وجود داشت که با دادن امتیازات بیشتر (بازگشت مجدد به اجرای کامل به برجام)، آنها باز هم از این مکانیسم استفاده نکنند یا به انتقام‌گیری ادامه ندهند و امتیازات بیشتری طلب نکنند؟ بویژه انکه که دادن امتیاز بیشتر در این شرایط می‌توانست به معنای پذیرش اشتباه و تلاش برای جبران آن تفسیر شود و خود دستاویز سیاسی جدیدی برای اروپا فراهم کند.
با عنایت به مطالب فوق روشن است که حسن روحانی با تکرار ادعاهای خلاف واقع درباره مذاکرات ۱۴۰۰ و حالا با اعتراف نسبت بدعهدی اروپایی‌ها، در یک «لوپ تناقض» گرفتار شده است که نه می‌تواند از ذات خوشبین خود به غرب دست بکشد و نه می‌تواند واضحات و اخبار علنی را تحریف کند. به همین خاطر کلیه سخنان خود در نهایت به دو امر منتهی میشود: «مذاکره کنید»، «منتقدان من ساکت باشند». سخن جدیدی از رئیس جمهوری که حل مشکلات از آدم تا خاتم را با برجام می‌داد، دیگر شنیده نمیشود و او حتی در طعنه و توهین به منتقدان نیز دیگر ابتکار سابق را ندارد. بهتر است آقای روحانی یکبار برای همیشه، به رئیس تیم مذاکراتی و نگارنده برجامی خود یعنی محمدجواد ظریف توصیه به پذیرش دعوت کارشناسان منتقد و خبرنگاران (غیر برجامی‌ها) کند تا غائله خانمان‌سوز برجام نیز برای همیشه ختم شود؛ اگرچه آفات آن نظیر مکانیسم ماشه و .. گریبانگیر این ملت باقی خواهد ماند.
انتهای پیام/
