تحلیلی جامع از جزییات تکان دهنده توافق وین و قطعنامه 2231/ هیچ تحریمی به معنای واقعی کلمه «لغو» نمی شود/ چگونه ایران استثاء بودنش را در جهان پذیرفت؟

گروه سیاسی- رجانیوز: کاهش و رفع تحریم ­ها، بهانه و دلیل اصلی دولت یازدهم برای مذاکره با آمریکا و کشورهای1+5 بود و پس از  اعلام توافق جامع ایران با 1+5 و صدور قطعنامه 2231، رئیس جمهور و وزارت خارجه برداشته شدن تحریم­های ظالمانه را یکی از دستاوردهای این توافق و قطعنامه عنوان کرده و این را برای دولت و ملت یک پیروزی بزرگ دانستند.

دانلود پاورپوینت بررسی جامع برجام.pdf

Presentation of JCPOA and 2231 UNSC Resolution.zip

به گزارش رجانیوز، با سپری شدن تب ناشی از فضاسازی­ های تبلیغاتی و کاذب درباره توافق وین و قطعنامه 2231، تأمل دقیق و ارزیابی مسئولانه این دو سند که در روند حرکت کشور نقش تاریخی و سرنوشت­ سازی خواهند داشت، ضرورتی انکارناپذیر است. بی­ تردید تصمیم­گیری صحیح و مبتنی بر حجت شرعی در صورتی برای مسئولان کشور و نمایندگان ملت ممکن خواهد بود که آگاهی و اشراف خدشه­ ناپذیری بر محتوای این دو سند داشته باشند. امروز علاوه بر آزمایش و تکلیف الهی که پیش روی همه قرار دارد، تاریخ نیز اتفاقی را ثبت خواهد کرد که ملاک قضاوت آیندگان  درباره ما خواهد بود؛ همانگونه که ما درباره تاریخ گذشته قضاوت می­کنیم؛ برخی را با تحسین و برخی را با لعن و نفرین. در این نوشته تلاش شده است به این وظیفه الهی و تاریخی عمل شود.

مقدمه

آنچه در سرآغاز متن برنامه جامع مشترک اقدام جلب توجه می­کند و سئوال­ های گوناگونی را به ذهن متبادر می­سازد، این است که ایران در پیشگاه 1+5 که خودشان دارای سلاح هسته ­ای و تعداد زیادی کلاهک هسته­ ای و تسلیحات کشتار جمعی هستند و در این زمینه متهم هستند و باید به ایران و جهان پاسخ بدهند، متعهد می­شود که تحت هیچ شرایطی به دنبال بمب هسته­ ای نرود!

Iran reaffirms that under no circumstances will Iran ever seek, develop or acquire any nuclear weapons.

با نگاهی به متن برنامه جامع مشترک اقدام (JCPOA) و متن قطعنامه 2231، به نظر می­رسد سازوکارهایی که آمریکا و 1+5 در این دو سند گنجانده ­اند، بسیار حساب­ شده و آینده ­نگرانه است؛ به گونه ­ای که تعهدات و محدودیت­های ایران به دقت ترسیم شده و باید در زمان مقرر انجام شود ولی تعهدات طرف مقابل غالباً به صورت مبهم و مشروط به راستی ­آزمایی آژانس ذکر شده است. به علاوه اینکه اصل «همزمانی» در اجرای متقابل تعهدات در برنامه جامع مشترک اقدام و قطعنامه رعایت نشده است. 

قطعنامه 2231 حداقل تا 10 سال پس از تاریخ پذیرش برنامه جامع مشترک اقدام برقرار است؛ در حالیکه دوره زمانی برنامه جامع مشترک اقدام 8 سال است، یعنی حتی پس از اجرای 8 ساله برنامه جامع مشترک اقدام  توسط ایران، قطعنامه 2 سال دیگر ادامه دارد تا از ماهیت منحصراً صلح ­آمیز برنامه هسته­ ای ایران اطمینان حاصل کند.

نکته مهم دیگر این است که برای این دو سند «زمان پایان» وجود ندارد. در برنامه جامع مشترک اقدام  بر «اجرای کامل» و «اجرای موفق» تأکید شده که معیار روشنی و قطعی برای آنها وجود ندارد و حتی در صورت اجرای کامل و موفق برنامه جامع مشترک اقدام، منجر به اعتماد شورای امنیت به ماهیت منحصراً صلح ­آمیز برنامه هسته­ای ایران نخواهد شد و عادی شدن پرونده ایران در هاله­ ای از ابهام قرار خواهد داشت.

زیرساخت­های قوانین تحریم اروپا و آمریکا و بستر  قطعنامه­ های قبلی شورای امنیت نیز حفظ خواهد شد تا در زمانی که به تشخیص هر یک از کشورهای 1+5 لازم باشد، دوباره برای تنبیه ایران به کار گرفته شوند.

بعد از صدور قطعنامه 2231، تعهدات ایران در برنامه جامع مشترک اقدام، جنبه بین­ المللی پیدا کرده و همه ­ی کشورها باید در مناسبات خود با ایران نسبت به مفاد این قطعنامه پایبند باشند.

نکته کلیدی دیگر این است که ایران باید تمام درخواست­ های آژانس بین ­المللی انرژی اتمی را بپذیرد و دست آژانس برای هر نوع درخواستی باز است و ایران ملزم است که به طور کامل با آژانس همکاری نماید تا آژانس درباره راستی ­آزمایی فعالیت­های ایران اظهار نظر کند.

در بند عملیاتی 27 قطعنامه تأکید شده است که ساز وکار برنامه جامع مشترک اقدام  فقط مختص ایران است و سایر کشورها می­توانند طبق حقوق و تکالیف خود در NPT عمل کنند و به صراحت ایران یک استثنا در مناسبات بین­المللی معرفی شده است؛ لذا به نظر می­رسد آمریکا و 1+5 علاوه بر محدودیت­ها و محرومیت­ هایی که به ایران تحمیل کرده­اند، از هیچ فرصتی برای «تحقیر جهانی ایران» صرف ­نظر نکرده و نخواهند کرد:

27. Decides that all provisions contained in the JCPOA are only for the purposes of its implementation between the E3/EU+3 and Iran and should not be considered as setting precedents for any other State or for principles of international law and the rights and obligations under the Treaty on the Non-Proliferation of Nuclear Weapons and other relevant instruments, as well as for internationally recognized principles and practices

بر مبنای برنامه جامع مشترک اقدام  و قطعنامه 2231، برنامه هسته ­ای از این پس دیگر «حقی» برای ایران نیست بلکه «مجوّزی» تعریف شده، محدود و کنترل ­شده از سوی قدرت­هاست. طبق قطعنامه 2231 و برنامه جامع مشترک اقدام، ایران حق غنی­ سازی و تحقیق و توسعه ­ی غنی ­سازی ندارد؛ مگر در مواردی که اجازه داده شده است:

Iran envisions that this JCPOA will allow it to move forward with an exclusively peaceful, indigenous nuclear programme, in line with scientific and economic considerations, in accordance with the JCPOA, and with a view to building confidence and encouraging international cooperation. In this context, the initial mutually determined limitations described in this JCPOA will be followed by a gradual evolution, at a reasonable pace, of Iran’s peaceful nuclear programme, including its enrichment activities, to a commercial programme for exclusively peaceful purposes, consistent with international non-proliferation norms.

 

The E3/EU+3 envision that the implementation of this JCPOA will progressively allow them to gain confidence in the exclusively peaceful nature of Iran’s programme. The JCPOA reflects mutually determined parameters, consistent with practical needs, with agreed limits on the scope of Iran’s nuclear programme, including enrichment activities and R&D. The JCPOA addresses the E3/EU+3’s concerns, including through comprehensive measures providing for transparency and verification.

A: 1.Iran’s long term plan includes certain agreed limitations on all uranium enrichment and uranium enrichment-related activities including certain limitations on specific research and development (R&D) activities for the first 8 years, to be followed by gradual evolution, at a reasonable pace, to the next stage of its enrichment activities for exclusively peaceful purposes, as described in Annex I. Iran will abide by its voluntary commitments, as expressed in its own long-term enrichment and enrichment R&D plan to be submitted as part of the initial declaration for the Additional Protocol to Iran’s Safeguards Agreement.

در مقدمه برنامه جامع مشترک اقدام، ماهیت برنامه ­ی هسته ­ای ایران از «صنعتی» به «تجاری» تغییر یافته است؛ لذا به نظر می­رسد از این پس منطق حاکم بر وجود و توسعه فعالیت­ها و تأسیسات هسته ای ایران منحصراً «نیاز عملی و بالفعل» و «صرفه ­ی اقتصادی» خواهد بود و نه موضوعاتی چون «خودباوری علمی»، «پیشرفت صنعتی» و «بازدارندگی». در نتیجه عملاً بسیاری از فعالیت­های هسته ­ای یا اکنون تعطیل و برچیده می­شوند و یا در آینده حذف و برچیده خواهند شد و عملاً برنامه ­ی هسته­ ای فقط برای «ویترین» و «حفظ آبرو» در مواردی با توافق و اجازه ­ی 1+5، ادامه خواهد یافت که فقط برای کشور هزینه خواهد داشت.

آینده تحریم­ها

از متن این دو سند چنین فهم می­شود که زیرساخت و ریل ­گذاری تحریم علیه ایران چه در اروپا در قالب «Council Decision»، چه در آمریکا در قالب «قوانین کنگره» و چه در شورای امنیت در قالب قطعنامه­ های قبلی حفظ خواهد شد. لذا در واقع تحریم­ها تعلیق می­شوند و نه لغو؛ و تعلیق تحریم­ها، تدریجاً و مشروط به  راستی­ آزمایی آژانس خواهد بود. به علاوه بحث کاسته شدن فشار تحریم­ها و تعلیق آنها صرفاً شامل موارد مرتبط با هسته ای ایران بوده و غالباً در حوزه دستورالعمل­ و مقررات اجرایی و خاتمه دادن به اجرای مفاد، خواهد بود. چنانچه در برنامه جامع مشترک اقدام (JCPOA) ملاحظه می شود:

The JCPOA will produce the comprehensive lifting of all UN Security Council sanctions as well as multilateral and national sanctions related to Iran’s nuclear  programme, including steps on access in areas of trade, technology, finance, and energy

18. The UN Security Council resolution endorsing this JCPOA will terminate all provisions of previous UN Security Council resolutions on the Iranian nuclear issue - 1696 (2006), 1737 (2006), 1747 (2007), 1803 (2008), 1835 (2008), 1929 (2010) and 2224 (2015) – simultaneously with the IAEA-verified implementation of agreed nuclear-related measures by Iran and will establish specific restrictions, as specified in Annex V.1

19. The EU will terminate all provisions of the EU Regulation, as subsequently amended, implementing all nuclear-related economic and financial sanctions, including related designations, simultaneously with the IAEA-verified implementation of agreed nuclear-related measures by Iran as specified in Annex V, which cover all sanctions and restrictive measures in the following areas, as described in Annex II.

21. The United States will cease the application, and will continue to do so, in accordance with this JCPOA of the sanctions specified in Annex II to take effect simultaneously with the IAEA-verified implementation of the agreed nuclear-related measures by Iran as specified in Annex V. Such sanctions cover the following areas as described in Annex II.

نکته اساسی درباره ­ی تحریم­های آمریکا این است که دولت آمریکا در خصوص رفع تحریم­های ثانویه­ ی آمریکا که وزن عمده را از مجموعه­ ی تحریم­ها دارند، تعهد قطعی نداده است. بر اساس ماده 23 برنامه جامع مشترک اقدام  و ماده 21 ضميمه 5 برنامه جامع مشترک اقدام، آمریکا متعهد به لغو تحريم‌هاي ثانويه هسته‌اي آمريکا (موضوع برنامه جامع مشترک اقدام ) بعد از 8 سال از اجراي تعهدات ايران نیست. آمريکا متعهد شده که براي لغو اين تحريمها از طريق تعامل با کنگره تلاش کند. با توجه به اینکه تحریم‌های ثانویه کنگره آمریکا صرفا هسته ای نیست، احتمال بسیار ناچیزی برای لغو این تحریم­ها وجود دارد:

The United States will:

21. Seek such legislative action as may be appropriate to terminate, or modify to effectuate the termination of, the statutory sanctions set forth in Sections 4.1-4.5, 4.7 and 4.9 of Annex II;

تعلیق تحریم سوئیفت اروپا نیز تا حداقل 8 سال بعد (روز انتقال) و حداقل 10 سال بعد (روز خاتمه قطعنامه شورای امنیت) می­تواند امتداد داشته باشد؛ چنانچه در صفحه 14 قطعنامه 2231 آمده است:

The EU will terminate all provisions of the EU Regulation, as subsequently amended, implementing all nuclear-related economic and financial sanctions, including related designations, simultaneously with the IAEA-verified implementation of agreed nuclear-related measures by Iran as specified in Annex V, which cover all sanctions and restrictive measures in the following areas, as described in Annex II:

iv. Supply of specialised financial messaging services, including SWIFT, for persons and entities set out in Attachment 1 to Annex II, including the Central Bank of Iran and Iranian financial institutions;

سایر تحریم های به بهانه اتهام تروریسم، پولشویی، امنیت ملی و نقض حقوق بشر آمریکا باقی می­ماند؛ بلکه به اذعان بسیاری از مقامات آمریکا، تحریم­ها روی این موضوعات منتقل گردیده و این تحریم­ ها تشدید خواهد شد تا محملی برای تحمیل خواسته­ های آمریکا و غرب به ایران باشد.

توجه به نمودار ذیل وزن تحریم­ های غیرهسته ­ای را به خوبی نشان می­دهد:

بازگشت­ پذیری تحریم­ها

طبق ماده 18 ضميمه 5 برنامه جامع مشترک اقدام، تحريم‌هاي سازمان ملل (قطعنامه‌هاي 1737، 1747، 1803 و 1929) بعد از اينکه اجراي تعهدات ايران از سوي آژانس انرژي اتمي راستي آزمايي شد (در روز اجرا)، خاتمه مي‌يابد. البته خاتمه تحريم­ ها مشروط است و امکان بازگشت پذيري در صورت نقض تعهدات ايران را دارد:

18. In accordance with the UN Security Council resolution endorsing this JCPOA, the provisions imposed in UN Security Council resolutions 1696 (2006), 1737 (2006), 1747 (2007), 1803 (2008), 1835 (2008), 1929 (2010) and 2224 (2015) will be terminated subject to re-imposition in the event of significant non-performance by Iran of JCPOA commitments, and specific restrictions, including restrictions regarding the transfer of proliferation sensitive goods will apply.

 ماده 12 قطعنامه 2231 به گونه‌اي طراحي شده که امکان بازگشت سريع همه تحريمهاي سازمان ملل با کوچکترين بهانه­ گيري آمريکايي­ها و هر یک از کشورهای 1+5 در قبال تعهدات ايران، عملي است. با اعتراض یک کشور از 1+5 به عدم اجرای تعهدات ایران در برنامه جامع مشترک اقدام، در فاصله حداکثر 60 روز، با طی کردن مسیر ظاهری، رجوع به کمیسیون های کارشناسان، وزرای خارجه، مشورتی و سرانجام رجوع به شورای امنیت، تمام تحریم ها بازمی گردد.

نکته عجیب این است که به نظر می­رسد نتیجه فرایندهای طراحی شده در بندهای 11،12و13 قطعنامه 2231 این خواهد بود که چنانچه ایران به عدم اجرای تعهدات برنامه جامع مشترک اقدام توسط طرف غربی اعتراض کند، باید همان مسیر کمیسیون­ها و شورای امنیت را طی کند و با توجه به اینکه این 5 کشور طرف مقابل اعضای دائمی شورای امنیت هستند و حق وتو دارند، سرانجام عملاً تحریم­ها علیه ایران بازمی­گردد؛ یعنی عدم اجرای تعهد طرف مقابل و اعتراض ایران، موجب تنبیه ایران خواهد شد!

11. Decides, acting under Article 41 of the Charter of the United Nations, that, within 30 days of receiving a notification by a JCPOA participant State of an issue that the JCPOA participant State believes constitutes significant non-performance of commitments under the JCPOA, it shall vote on a draft resolution to continue in effect the terminations in paragraph 7 (a) of this resolution, decides further that if, within 10 days of the notification referred to above, no Member of the Security Council has submitted such a draft resolution for a vote, then the President of the Security Council shall submit such a draft resolution and put it to a vote within 30 days of the notification referred to above, and expresses its intention to take into account the views of the States involved in the issue and any opinion on the issue by the Advisory Board established in the JCPOA;

 

12. Decides, acting under Article 41 of the Charter of the United Nations, that, if the Security Council does not adopt a resolution under paragraph 11 to continue in effect the terminations in paragraph 7 (a), then effective midnight Greenwich Mean Time after the thirtieth day after the notification to the Security Council described in paragraph 11, all of the provisions of resolutions 1696 (2006), 1737 (2006), 1747 (2007), 1803 (2008), 1835 (2008), and 1929 (2010) that have been terminated pursuant to paragraph 7 (a) shall apply in the same manner as they applied before the adoption of this resolution, and the measures contained in paragraphs 7, 8 and 16 to 20 of this resolution shall be terminated, unless the Security Council decides otherwise;

 

13. Underscores that, in the event of a notification to the Security Council described in paragraph 11, Iran and the other JCPOA participants should strive to resolve the issue giving rise to the notification, expresses its intention to prevent the reapplication of the provisions if the issue giving rise to the notification is resolved, decides, acting under Article 41 of the Charter of the United Nations, that if the notifying JCPOA participant State informs the Security Council that such an issue has been resolved before the end of the 30-day period specified in paragraph 12 above, then the provisions of this resolution, including the terminations in paragraph 7 (a), shall remain in effect notwithstanding paragraph 12 above, and notes Iran’s statement that if the provisions of previous resolutions are applied pursuant to paragraph 12 in whole or in part, Iran will treat this as grounds to cease performing its commitments under the JCPOA;

سازوکار طراحی شده در توافق وین و قطعنامه 2231 برای بازگشت­ پذیری تحریم­ها، به نحو سهل و سریع در دسترس 1+5 و آمریکا قرار دارد. در حالیکه بازگشت­ پذیری فعالیت­های هسته­ ای و روند پیشرفت قبلی ایران، با توجه به برچیده شدن زیرساخت­های اصلی و آسیب دیدن منابع انسانی در هاله ­ای از ابهام است.

میزان رعایت خطوط قرمز نظام در موضوع تحریم ­ها

طبق بیانات مقام معظم رهبری، خطوط قرمز نظام عبارتند از:

1.      تمامي تحریمهای اقتصادی باید رفع شود و نه بخشی از تحریم­ها.

2.      تحريم‌هاي بانکي و مالي بايد در روز امضاي توافق برداشته شود و نه در زمانهای آتی.

3.      تحريم‌ها بايد يکجا برداشته شود و نه به طور تدریجی.

4.      تحریمها بايد لغو شود و نه تعلیق.

5.      لغو تحریمها باید همزمان و متناظر با شروع اجرای تعهدات ایران باشد و نه بعد از اتمام تعهدات و راستي آزمايي آژانس.

اما آنچه با بررسی سند برنامه جامع مشترک اقدام  و قطعنامه 2231  به دست می ­آید؛ عبارت است از:

1-    تحریم­ها لغو نمی­شوند بلکه بخشی از تحریم­ها که مرتبط با هسته­ ای هستند، «تعلیق تدریجی مشروط به راستی ­آزمایی» می­شوند.

2-    هیچیک از تحریمهای سازمان ملل، اروپا و آمریکا در روز امضا رفع نمی‌شود.

3-    تعلیق تحریمهای فوق یکباره و تدریجی و در مقاطع مختلف است. (روز اجرا، روز انتقال و ...)

4-    تحریمهای آمریکا و اروپا تعلیق می­شود و نه لغو.

5-    تعلیق تحریمهای فوق منوط به اجرای تمامی تعهدات ایران (تعهدات موضوع پيوست يک برنامه جامع مشترک اقدام) و راستی آزمایی آن از سوی آژانس است. به عبارت ديگر ايران شروع کننده و ريسک ­پذير است و هيچ يک از اقدامات ايران متناظر با اقدامات طرف مقابل نيست.

آینده صنعت هسته ­ای ج.ا. ایران

_غنی­ سازی

·        غنی­ سازی محدود در ایران در چارچوب زمانی برنامه جامع مشترک اقدام مجاز بوده و بعد از این دوره زمانی باید مذاکرات جدیدی برای غنی­ سازی در ایران انجام شود. طبق برنامه بلندمدت، برای 15 سال، فعالیت­های مرتبط با غنی­ سازی ایران فقط در نطنز و در سطح کمتر از 3.67 درصد انجام می­شود.

28. Iran will keep its level of uranium enrichment at up to 3.67 percent for 15 years.

·        غنی ­سازی 5 و 20 درصد در فردو تعطیل می­شود. سایت فردو تغییر ماهیت می­دهد و از یک سایت غنی­ سازی به یک سایت تحقیقاتی با 2 زنجیره سانتریفیوژهای IR-1 تبدیل می­شود و زیرساخت­های مازاد بر این، از فردو برچیده می­شود. به مدت 15 سال، ایران در فردو، فعالیت های غنی­ سازی اورانیوم و تحقیق و توسعه مربوط به غنی سازی اورانیوم نخواهد داشت و هیچ­گونه مواد هسته ­ای نگهداری نخواهد کرد.

·        ایران ذخیره اورانیوم غنی شده خود را تا حد 300 کیلوگرم با غنای تا 3.67 درصد نگاه خواهد داشت. 9700 کیلوگرم اورانیوم غنی­ شده مازاد ایران نیز یا تا سطح اورانیوم طبیعی رقیق می­شود و یا فروخته شده و در ازای آن اورانیوم طبیعی (!) تحویل گرفته می­شود. (Annex I-56,57 برنامه جامع مشترک اقدام)

_ سانتریفیوژ

·        در طی سال 10 ایران شروع به «از رده خارج کردن» سانتریفیوژ IR-1  خواهد کرد!

A: 2. Iran will begin phasing out its IR-1 centrifuges in 10 years.

·         ایران بعد از سال 8.5  از برجما صرفاً می­تواند با سانتریفیوژهایIR-8  و IR-6 زنجیره­ها­ی کوچک و میانی (دارای حداکثر30 ماشین) ایجاد نماید.

·         نکته کلیدی این است که زنجیره­ های کوچک و میانی توانایی غنی­ سازی صنعتی ندارند و این غنی­سازی در حد تحقیقاتی خواهد بود که مقصود از آن جمع کردن مواد غنی­ شده نیست بلکه هدف آن آزمایشگاهی است.

37. Iran will continue testing of the IR-6 on single centrifuge machines and its intermediate cascades and will commence testing of up to 30 centrifuge machines from one and a half years before the end of year 10. Iran will proceed from single centrifuge machines and small cascades to intermediate cascades in a logical sequence.

 

38. Iran will commence, upon start of implementation of the JCPOA, testing of the IR-8 on single centrifuge machines and its intermediate cascades and will commence the testing of up to 30 centrifuges machines from one and a half years before the end of year 10. Iran will proceed from single centrifuges to small cascades to intermediate cascades in a logical sequence.

·        طبق بند A-4 برنامه جامع مشترک اقدام، ایران در صورتی که نیاز عملی بالفعل داشته باشد (…are needed…) می­تواند نسبت به تولید IR-6 و IR-8 اقدام کند.

4. As Iran will be phasing out its IR-1 centrifuges, it will not manufacture or assemble other centrifuges, except as provided for in Annex I, and will replace failed centrifuges with centrifuges of the same type. Iran will manufacture advanced centrifuge machines only for the purposes specified in this JCPOA. From the end of the eighth year, and as described in Annex I, Iran will start to manufacture agreed numbers of IR-6 and IR-8 centrifuge machines without rotors and will store all of the manufactured machines at Natanz, under IAEA continuous monitoring until they are needed under Iran's long-term enrichment and enrichment R&D plan.

بعد از سال 8 اجرای برجام، از سال 8 تا 10 ایران مجاز است صرفاً سالانه 200 ماشین IR-8 و IR-6 بدون روتور بسازد. بعد از سال 10 ایران مجاز است سانتریفیوژهای کامل را با همین نرخ (حداکثر 200 تا در سال از هر کدام) برای نیازهای غنی­سازی و نیازهای تحقیق و توسعه غنی­سازی (طبق برنامه توافق شده) بسازد. ایران این ماشین­ها را در نطنز در محلی در روی زمین و تحت نظارت مستمر آژانس تا وقتی که آنها برای سرهم­بندی طبق برنامه­­­ی غنی ­سازی و تحقیق و توسعه­ ی غنی ­سازی مورد نیاز شوند (Annex I-K63 برنامه جامع مشترک اقدام).

_ راکتور آب سنگین

·        ایران به طور دائم از داشتن راکتور آب سنگین محروم می­شود و راکتور کنونی آب سنگین اراک (که تجربه سوخت­ سازی و آزمایش­های راکتور را به کشور می­دهد) به راکتوری تحقیقاتی با نصف توان گذشته (از 40 مگاواتی به20 مگاواتی) تبدیل می­شود. همچنین محفظ فولادی با گرید هسته­ای در راکتور آب سنگین اراک بیرون کشیده شده و با بتن پر می­شود.

·        تأسیسات راکتور آب سبک بدون غنی­سازی و با تأمین سوخت از طریق خرید از خارج کشور خواهد بود.

·        محدود شدن تولید پولوتونیوم و محرومیت دائمی از استفاده از این محصول در صنایع راهبردی هسته­ ای، پزشکی، فضایی و ...

_سوخت هسته­ ای

·        ج.ا. ایران به طور دائمی و نامحدود از تولید قرص سوخت، میله­ی سوخت و مجتمع سوخت با اورانیوم طبیعی که در راکتور آب سنگین مورد استفاده قرار می­گیرد، محروم خواهد شد.

·        کارگروه فنی که کمیسیون مشترک برای توانمندسازی ایران برای سوخت هسته­ای تشکیل داده است، «معیارهای فنی عینی» را تعریف می­کند. آژانس نیز فرایند ساخت هر نوع سوخت در ایران را پایش می­کند تا با معیارهای کارگروه فنی منطبق باشد. (Annex I-59 برنامه جامع مشترک اقدام )

·        پس از مصرف سوخت 20 درصد موجود در راکتور تحقیقاتی تهران (TRR)، ایران باید هر گونه سوخت اضافی مورد نیاز برای راکتور تحقیقاتی تهران را از بازارهای جهانی خریداری کند (A-7 برجام). محموله­های سوخت برای راکتور تهران 5 کیلویی است که بعد از تأیید مصرف مورد قبول آن توسط آژانس، 5 کیلوی بعدی قابل تحویل به ایران است (Annex I-60 برنامه جامع مشترک اقدام ). البته تجربه بیانیه تهران و بحث تبادل سوخت نشان می­دهد که چون تولید و معامله این میزان سوخت 20% غنی­ شده برای هیچ کشوری مقرون به صرفه نیست، کسی حاضر با انعقاد قراداد با ایران نمی­شود. ضمن اینکه بحث همزمانی تبادل سوخت هم مطرح است.

·        در انتهای بند A-7 برجام، گفته شده است که پس از عملیاتی شدن بانک سوخت آژانس در قزاقستان ایران نیاز خود به سوخت را می­تواند از این بانک تأمین کند. که به نظر می­رسد با ایجاد بانک سوخت نیاز و حق غنی­سازی در کشور اساساً انکار شود.

_ بازفرآوری

·        ایران به مدت 15سال، و بدون داشتن قصدی برای بعد از آن (محرومیت دائمی)، وارد فعالیت های مربوط به بازفرآوری سوخت مصرف شده یا فعالیت های مربوط به تحقیق و توسعه بازفرآوری سوخت مصرف شده نخواهد شد. ایران سوخت­های مصرف شده را با رعایت قوانین ملی سایر کشورها به بیرون کشور می­فرستد.

تعطیلی درازمدت تولید سانتریفیوژ و قطعات و تجهیزات غنی­سازی و ... موجب تعطیلی بسیاری از کارخانه­های صنعت هسته­ ای و از دست رفتن نیروهای انسانی متخصص فعال در این حوزه می­گردد.

وضعیت موشکی و تسلیحاتی ایران

·        در بند 3 و 4 از ضمیمه B  قطعنامه 2231 (صص 99- 100) حداقل برای 8 سال فعالیت­های مرتبط با موشک­های بالستیک برای ایران ممنوع است و فعالیت­های موشکی ایران تحت رژیم کنترل فناوری موشکی (MTCR) مجاز خواهد بود. تحریم­های تسلیحاتی نیز حداقل تا 5 سال دیگر ادامه دارد و بعد از آن نیز صرفاً با مجوز شورای امنیت و در سازوکار تعریف شده این شورا، همکاری تسلیحاتی با ایران ممکن خواهد بود. خرید کلیه اقلام با کاربرد دوگانه صرفاً از کانال کمیسیون ویژه بین­المللی و با کسب مجوز «مورد به مورد» از شورای امنیت سازمان ملل ممکن خواهد بود. ایران در هر جای دنیا باید اجازه بازرسی محموله­هایش را به کشورها بدهد و کشور فروشنده نیز متعهد است که نظارت نماید تا این اقلام در زمینه­ های مجاز در ایران استفاده شود.

·        دو ادعایی که دولت درباره قطعنامه­ شورای امنیت مطرح می­کند این است که اولاً- این قطعنامه خطر موجود در قطعنامه 1929 را از کشور رفع کرد؛ ثانیاً- کشور را از ذیل فصل 7 منشور ملل متحد خارج کرد. متأسفانه باید گفت که هر دو ادعای فوق نادرست است؛ چرا که اولاً، قطعنامه 2231 در مواردی از قطعنامه 1929 بدتر است؛ از جمله استمرار بیشتر تحریم­های موشکی و تسلیحاتی در 2231 و عدم به رسمیت شناختن حق غنی ­سازی در 2231 در حالیکه 1929 حق غنی­ سازی ایران را به رسمیت می­شناسد ولی خواستار تعلیق آن و حل و فصل مسائل با آژانس می­شود. ثانیاً، در قطعنامه 2231، 10 مرتبه به ماده 41 فصل 7 منشور اشاره شده و امکان رفتن تحت ماده 42 فصل 7 منشور به دلیل نقض قطعنامه توسط ایران کاملاً  قابل تصور است..