طی 15 سال 1024 سانتريفيوژ فردو حتی يک گرم اورانيوم هم غنی نمي کنند / هيچ کدام از خطوط قرمز نظام درباره فردو رعايت نشد/ رهبر انقلاب : درخواست دشمن براي نداشتن فردو خنده دار است

کميل نقي پور - رجانيوز : روز  23 تیرماه 1394 ایران و 1+5 جمعبندی مشتر کی را با عنوان «برنامه جامع مشترک اقدام» منتشر کردند که مشتمل بر تعهداتی بود که طرفین برای برقراری یک توافق بلند مدت پذیرفته بودند. این برنامه 159 صفحه  ای شامل 21 صفحه متن  اصلی و 5 ضمیمه مفصل در موضوعات مختلف بود. پیچیدگی های موجود و سطح مباحث فنی موجب شده است تا بررسی تعهدات ایران و طرف مقابل در هر یک از حوزه ها به صورت شفاف قابل تبیین نباشد. رجانیوز در سلسله گزارش هایی با عنوان «زوایایی از برنامه جامع مشترک اقدام که نباید پنهان بماند» تلاش خواهد کرد با شفاف سازی بندهای مختلف این برنامه، عملکرد تیم مذاکره کننده در میزان تامین منافع ملت ایران را ارزیابی کرد و قضاوتی منصفانه و منطبق با واقعیات موجود و به دور از هیجانات سیاسی روزهای پس از توافق را در اختیار بگذارد.

به گزارش رجانیوز، هر چند تيم مذاکره کننده ايران تاکيد داشت مذاکرات لوزان غيرالزام آور است و صرفا چرک نويسي بيش نيست با اين  حال با انتشار متن ترجمه توافق نهايي مشخص شده است، نه تنها توافقات لوزان در متن توافق نهايي قيد شده است بلکه تيم ايراني در برخي موضوعات تعهدات بيشتري را نيز پذيرفته است.

رجانيوز در نظر دارد در سلسله گزارش هايي به بررسي فني توافق نهايي يا برنامه جامع مشترک اقدام بپردازد. در قسمت اول از اين سلسله گزارش ها سرنوشت تاسيسات فردو مورد بررسي قرار گرفته است.

در بند 5 و 6 برنامه جامع مشترک اقدام آمده است:

5. ایران بر اساس برنامه بلندمدت خود، برای 15 سال، فعالیت‌های مرتبط با غنی سازی اورانیوم، از جمله تحقیق و توسعه تحت نظارت پادمانی خود را صرفا در تاسیسات غنی سازی نطنز انجام خواهد داد، سطح غنی سازی اورانیوم خود را تا سقف 67/ 3 درصد نگه خواهد داشت، و، در فردو، از هرگونه غنی سازی اورانیوم و تحقیق و توسعه غنی سازی اورانیوم و از نگاهداری هرگونه مواد شکافت پذیر خودداری خواهد ورزید.

6. ایران تاسیسات فوردو را به یک مرکز هسته ای، فیزیک و فنآوری تبدیل خواهد نمود. همکاری بین المللی از جمله به شکل سرمایه گذاری های مشترک علمی در حوزه های تحقیقاتی مورد توافق ایجاد خواهد شد. 1044 ماشین IR-1 در قالب شش آبشار در یک بال در تاسیسات فردو باقی خواهد ماند. دو عدد از این آبشارها به همراه زیرساخت‌های مربوطه بدون اورانیوم به چرخش ادامه خواهد داد و از جمله از طریق اصلاح مقتضی زیرساخت ها، برای تولید ایزوتوپ های پایدار منتقل خواهد شد. چهار آبشار دیگر به همراه کلیه زیرساخت های مربوطه به صورت ساکن باقی خواهند ماند. کلیه سانتریفیوژهای دیگر و زیرساخت های مرتبط با غنی سازی جمع آوری و تحت نظارت مستمر آژانس به نحو مشخص شده در پیوست 1 انبار خواهد شد.

5.Based on its long-term plan, for 15 years, Iran will carry out its uranium enrichment-related activities, including safeguarded R&D exclusively in the Natanz Enrichment facility, keep its level of uranium enrichment at up to 3.67%, and, at Fordow, refrain from any uranium enrichment and uranium enrichment R&D and from keeping any nuclear material.  

6.Iran will convert the Fordow facility into a nuclear, physics and technology centre. International collaboration including in the form of scientific joint partnerships will be established in agreed areas of research. 1044 IR-1 centrifuges in six cascades will remain in one wing at Fordow. Two of these cascades will spin without uranium and will be transitioned, including through appropriate infrastructure modification, for stable isotope production.  The other four cascades with all associated infrastructure will remain idle. All other centrifuges and enrichment-related infrastructure will be removed and stored under IAEA continuous monitoring as specified in Annex I.

در لوزان درباره فردو چه توافقي صورت گرفته بود؟

فردو یک کارخانه غنی‌سازی با استفاده از سانتریفیوژ برای تولید UF6 غنی شده تا سقف ۲۰ درصد و تولید UF6 غنی شده تا سقف ۵ درصد مي‌باشد.

این تأسیسات که برای اولین بار در سال ۲۰۱۱ عملیاتی شد، برای جای دادن ۲ هزار و ۹۷۶ سانتریفیوژ در ۱۶ آبشار مي‌باشد که تاکنون ۴ آبشار فعال شده و به طور مساوی بین واحد یک و واحد دو تقسیم شده‌اند، طراحی شده است.

تا امروز تمامی سانتریفیوژهایی که نصب شده و مشغول به کار هستند، از نوع ماشین‌های IR-1 هستند البته تعدادی از ماشین‌های نسل دو نیز نصب شده‌اند که راه‌اندازی نشدند.

بر اساس بیانیه مشترک ظریف – موگرینی و همچنین برگه اطلاع رسانی که بلافاصله توسط وزارت امور خارجه در اختیار رسانه های داخلی و خارجی قرار گرفته و علاوه بر آن بر اساس برگه اطلاع رسانی کاخ سفید درباره فردو توافق شده است:

۱. فوردو از یک سایت غنی سازی به یک مرکز هسته ای، فیزیک و فن آوری تبدیل خواهد شود (بیانیه ظریف – موگرینی)

۲. در این مرکز همکاری بین المللی در حوزه های تحقیق و توسعه ی مورد توافق مورد «تشویق» قرار خواهد گرفت. (بیانیه ظریف – موگرینی)

۳. مواد شکافت پذیر در فوردو نخواهد بود.(بیانیه ظریف – موگرینی)

۴. ایران موافقت کرده تا به مدت دستکم ۱۵ سال در تأسیسات فردو غنی‌سازی اورانیوم انجام ندهد.(فکت شیت آمریکا)

۵. ایران به مدت دستکم ۱۵ سال هیچ مواد شکافت‌پذیری در فردو نخواهد داشت. (فکت شیت آمریکا)

۶. تقریبا دو سوم سانتریفیوژها و زیرساخت‌های فردو حذف خواهد شد. سانتریفیوژهای باقی‌مانده نیز اورانیوم غنی نخواهد کرد.(فکت شیت آمریکا)

۷. تمامی سانتریفیوژها و زیرساخت‌های مربوطه تحت نظارت آژانس بین‌المللی انرژی اتمی قرار می‌گیرد.(فکت شیت آمریکا)

۸. فعالیت‌های هسته‌ای ایران در تمامی تأسیسات هسته‌ای از جمله نظنز، فردو، اصفهان و اراک ادامه خواهد یافت. .(برگه اطلاع رسانی وزارت خارجه ایران)

۹. بیش از ۱۰۰۰ ماشین سانتریفیوژ و تمامی زیرساخت آنها در فردو حفظ و نگهداری خواهند شد که از این میان دو آبشار سانتریفیوژ در چرخش خواهند بود.(برگه اطلاع رسانی وزارت خارجه ایران)

۱۰.  نیمی از تأسیسات فردو با همکاری برخی از کشورهای (۱+۵) به انجام تحقیقات پیشرفته هسته‌ای و تولید ایزوتوپ‌های پایدار که مصارف مهمی در صنعت، کشاورزی و پزشکی دارد، اختصاص پیدا می‌کند. .(برگه اطلاع رسانی وزارت خارجه ایران)

خطوط قرمز درباره فردو چه بود؟

نکته مهم درباره فردو در برنامه جامع مشترک اقدام اين است از تعداد 1000 سانتريفيوژ نسل اول که در فردو نگهداري خواهد شد تنها يک آبشار (164 سانتريفيوژ) به يکديگر متصل است. اين موضوع از آن جهت اهميت دارد که براي فرآيند غني سازي هر سانتريفيوژ نمي تواند به تنهايي غني سازي کند و بايد در يک آبشار 164 تايي قرار بگيرد. اما نکته قابل تامل و مضحک آن است که ايران اجازه ندارد به آن يک آبشاري که قرار است که در فردو شکل بگيرد گاز تزريق کند. با اينکه هزار دستگاه در فردو مي چرخد اما طي 15 سال يک گرم هم اروانيوم غني شده در اين تاسيسات توليد نمي شود

اين در حالي است که رهبر معظم انقلاب 16 تيرماه 1393 در ديدار مسئولان نظام بر حفظ مهيت غني سازي تاسيسات فردود تاکيد کردند. ايشان در اين باره گفتند: روى «فردو» تکیه میکنند، چون غیر قابل دسترسى است براى آنها؛ میگویند جایى که ما نمیتوانیم به آن ضربه بزنیم، نباید داشته باشید! این خنده‌آور نیست؟

 مقام معظم رهبری همچنين ۲۰ فروردین 1393 در دیدار با مدیران و دانشمندان انرژی هسته‌ای در بیان خطوط قرمز نظام در مذاکرات به ۶ مورد اشاره داشتند که در این بین ۳ مورد به صورت مستقیم به موضوع فردو مرتبط مي‌شود.

الف) کسی حق مداخله روی دستاوردهای هسته‌ای را ندارد.

ب) مسئولان باید در مورد دستاوردهای هسته‌ای تعصب داشته باشند.

ج) مذاکره کنندگان کشورمان نباید هیچ حرف زوری را از طرف مقابل قبول کنند.

يکي ديگر از خطوط قرمزي که از سوي تيم مذاکره کننده درباره فردو رعايت نشده است عدم پذیرش محدودیتهای بلند مدت است.

درحالي که تيم مذاکره کننده ايران با محدوديت 15 ساله درباره فردو موافقت کرده است، آيت الله خامنه اي در ديدار مسئولان نظام در دوم تيرماه سال جاري فرموده بودند:

آنها اصرار دارند بر محدودیّت بلندمدّت؛ ما گفتیم ما محدودیّت ده سال و دوازده سال و مانند اینها را قبول نداریم؛ ده سال یک عمر است؛ همه‌ى آنچه ما در این مدّت به دست آوردیم، در حدود ده سال طول کشیده است! بله، سابقه‌ى هسته‌اى در داخل کشور بیش از اینها است که بعضى اوقات هم گفته میشود در بعضى از بیانات، لکن در آن سالهاى اوّل در واقع کارى انجام نگرفته بود؛ کار اساسى و عمده مال همین حدود ده پانزده سال اخیر است. محدودیّت ده‌ساله را ما قبول نداریم؛ ما مقدار سالهاى معیّنى را که مورد قبول ما است به مجموعه‌ى هیئت مذاکره‌کننده گفته‌ایم که چه مقدار، محدودیّت را قبول کرده‌ایم، امّا تعداد سالهاى محدودیّت را گفته‌ایم ده سال و دوازده سال و این چیزهایى که این حضرات میگویند قبول نداریم.