هم اکنون عضو شبکه تلگرام رجانیوز شوید
سه شنبه 28 مرداد 1404 19:13 ساعت
شناسه خبر : 386113
مجید خزائی روز سه‌شنبه در گفت و گو با ایرنا اظهار داشت: به طور متوسط میزان فرسایش خاک در ایران سه برابر دنیا است یعنی ۱۶ تن در هکتار در سال است این در حالی است که در استان به میزان ۴۰ میلیون تن براورد شده است که به ازای هر هکتار ۲۶ تن در هکتار برآورد شده است.
وی ادامه داد: برخی از نقاط استان میزان فرسایش خاک چند برابر است چرا که حدود ۵۰ درصد استان در طبقه فرسایشی ۲۵-۵۰ تن در هکتار قرار گرفته است.
خزائی با اشاره به روند فرسایش خاک گفت: فرسایش خاک به صورت طبیعی و تشدید شونده رخ می‌دهد بنابراین فرسایش طبیعی فرایندی است که در «خاکزایی» نقش دارد و در اثر عوامل طبیعی رخ می‌دهد این در حالی است که حالت تشدید شونده در اثر عوامل انسانی و بهره‌برداری‌های غیر اصولی رخ می‌دهد.
عوامل اصلی بالابودن میزان فرسایش خاک در استان
این پژوهشگر با اشاره به عوامل تشدید کننده این پدیده در استان گفت: بالا بودن شدت بارش، عوامل توپوگرافی، جنس خاک و عوامل انسانی از مهمترین عوامل موثر بر شدت فرسایش خاک در این خطه است.
بالا بودن شدت بارش (شاخص فرسایندگی بارش)
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سازمان جهادکشاورزی استان با اشاره به بالا بودن شدت بارش در استان گفت: شدت بارش در استان به دلیل شرایط خاص اقلیمی استان بالا بوده است به طوریکه انرژی جنبشی بارش در مناطق سردسیری استان به طور میانگین ۴۵۰ مگا ژول بر میلیمتر بر هکتار در ساعت و در مناطق گرمسیری استان به طور میانگین ۲۶۰ مگا ژول بر میلیمتر بر هکتار در ساعت بوده است که همین عامل اساسی در نقش تخریب و فرسایش خاک دارد.
شاخص فرسایش‌پذیری خاک
خزائی با اشاره به اینکه شاخص فرسایش‌پذیری خاک یکی از عوامل(فاکتورهای) اثرگذار در میزان فرسایش خاک تاثیرگذار است گفت:این شاخص نشان دهنده ویژگی ذاتی خاک برای ایجاد فرسایش است چراکه با کوچکترین میزان بارندگی حجم زیادی از خاک فرسایش پیدا می‌کند.
وی گفت: این شاخص در مناطق گرمسیری استان به دلیل وجود سازندهای فرسایش پذیر گچساران، میشان، آغاجاری، پابده گورپی و سازندهای دوران چهارم از نرخ فرسایش بالاتری برخوردار دهستند که باتوجه به جنس خاک و آسیب پذیری آن بیشتر در معرض فرسایش خاک قرار داردند.
عوامل جغرافیایی(توپوگرافی)
پژوهشگر مرکز تحقیقات سازمان جهادکشاورزی استان کوهستانی و بالابودن میزان شیب را عامل دیگری در تشدید این پدیده دانست و گفت: یکی دیگر از عواملی که نشان‌دهنده بالابودن میزان فرسایش خاک استان نسبت به میانگین کشوری است بالا بودن میزان شیب اراضی استان است چرا که ۶۰ درصد اراضی استان در طبقه شیب بالاتر از ۱۵ درصد واقع است که خود عامل و محرک ایجاد رواناب هایی شدید و حمل و جابه‌جایی خاک‌های فرسایش یافته است.
نقش عامل انسانی در فرسایش خاک
خزائی عامل انسانی را نیز عامل مهمی در تشدید این پدیده دانست و گفت: عوامل انسانی از طریق شخم در جهت شیب، ایجاد جاده‌ها و معادن در مناطق شیبدار، عملیات خاکورزی، چرای بیش از حد دام‌ها سبب تشدید میزان فرسایش خاک در استان شده است.
خسارت ناشی از فرسایش خاک
وی با اشاره به خسارت‌های ناشی از فرسایش خاک گفت: انباشت رسوبات در پشت سدها، افزایش سیلاب‌ها، کاهش توان تولید اراضی، آلودگی منابع خاک و آب، کاهش نفوذپذیری خاک و کاهش نگهداشت رطوبت خاک، تغییر «لندفرم» و از دست رفتن اراضی بخشی از خسارت‌ها هستند.
اثرات فرسایش خاک بر حاصلخیزی
وی ادامه داد فرسایش خاک علاوه بر خسارت‌های اقتصادی نیز بر حاصلخیزی و میزان تولید محصولات زراعی اثرات منفی دارد چرا که مطابق با تحقیقات به ازای هر سانتی‌متر فرسایش خاک، عملکرد گندم دیم به مقدار ۱۵ کیلوگرم در هکتار معادل پنج درصد(۵/۰) درصد کاهش می‌یابد به طوریکه سالانه چیزی معادل ۶۰۰ تن گندم در اثر فرسایش از بین می رود.
راههای کنترل و جلوگیری از فرسایش خاک
معاون پژوهشی مرکز تحقیقات سازمان جهادکشاورزی استان با اشاره به راهکارهای پیشگیری و کنترل این پدیده در استان گفت: مهمترین عامل پیشگیری فرسایش خاک، اجرای قانون حفاظت از خاک مصوب سال ۱۳۹۸، مدیریت جامع حوزه‌های آبخیز و اجرای برنامه‌های آمایش سرزمین است که متاسفانه هیچکدام از این اقدامات در استان به صورت کارشناسی صورت نمی‌گیرد.
خزائی تاکید کرد: اجرای اقدامات مدیریت حوضه‌های آبخیز باید مبتنی بر تهیه نقشه‌های سلامت حوضه‌های آبخیز باشد و بر اساس نقشه سلامت، مکان‌هایی که از سلامت لازم برخوردار نیستند به تناسب وضعیت خطر اقدامات مدیریتی متناسب انجام گیرد این در حالی است که اقدامات صورت گرفته در استان بدون لحاظ نقشه سلامت آبخیز و نقشه های خطر فرسایش خاک، صورت می گیرد.
وی تصریح کرد: آب و خاک دو مقوله همراه هم هستند و بنیان و شریان حیاتی برای حیات هر نوع موجود زنده‌ای را فراهم می‌کند و مدیریت و بهره‌برداری از این منابع به شکلی بوده است که در هر ۲ عنصر با وضعیت بحرانی در کشور مواجه هستیم.
خزایی هشدار داد: چگونگی بهره‌برداری از خاک پیشرفت یا سیر قهقرایی هر جامعه را تعیین می کند، چه بسیاری از زمین‌های حاصلخیز که در اثر نبود شناخت استعدادها و یا محدودیت‌های آن و در نتیجه استفاده غلط از آنها، اکنون به زمین‌های غیرقابل کشت و صحراهای بزرگ و خالی از سکنه تبدیل شده است.
