دیپلماسی راهبردی شهید رئیسی، کلید گشایش تاریخی عضویت ایران در شانگهای/ ایران چگونه در دولت سیزدهم عضو دائم سازمان همکاری شانگهای شد؟

عضویت در سازمان همکاری‌ شانگهای، نه تنها یک موفقیت سیاسی نمادین، بلکه نشانه تعلق به بلوک آسیایی و نقش‌آفرینی مؤثر در معماری جدید روابط بین‌الملل است؛ بلوکی که ایران سال‌ها برای ورود به آن انتظار کشید.

گروه بین‌الملل-رجانیوز: سازمان همکاری‌ شانگهای امروز یکی از مؤثرترین نهادهای منطقه‌ای با حضور قدرت‌های بزرگ آسیاست؛ ساختاری که بخش چشمگیری از جمعیت جهان، حجم عمده‌ای از تجارت و بازار انرژی دنیا را پوشش داده و بسترساز همکاری‌های اقتصادی و امنیتی فرامنطقه‌ای است. عضویت در این سازمان، نه تنها یک موفقیت سیاسی نمادین، بلکه نشانه تعلق به بلوک آسیایی و نقش‌آفرینی مؤثر در معماری جدید روابط بین‌الملل است؛ بلوکی که ایران سال‌ها برای ورود به آن انتظار کشید.

فرآیند عضویت دائم ایران در سازمان شانگهای از همان ابتدا با موانع و فشارهای متعددی همراه بود؛ از کارشکنی و تأثیرگذاری برخی اعضا تا موضوعات حقوقی، اختلافات منطقه‌ای و البته اصرار برخی بر پذیرش سازوکارهای موردنظر غرب. دولت‌های پیش از دولت شهید رئیسی، با وجود پیگیری‌‌های مکرر، هرگز نتوانستند این بن‌بست را از میان بردارند و ورود ایران به جمع اعضای اصلی شانگهای را تحقق بخشند؛ در حالی که تحریم‌های اقتصادی و نیاز کشور به همگرایی با شرکای منطقه‌ای، به‌وضوح بر اهمیت حضور فعالانه‌تر ایران در این ساختار فرامنطقه‌ای افزوده بود.

این گره تاریخی سرانجام با رویکرد فعال، عزتمندانه و چندجانبه‌گرایانه دولت سیزدهم و نقش‌آفرینی مصمم شهید آیت‌الله رئیسی گشوده شد. دولت مردمی رئیسی با تقویت روابط با چین و روسیه، ارتباط مستقیم با رئیس‌جمهور تاجیکستان به عنوان تنها عضو مخالف حضور ایران ، توسعه گسترده همکاری‌های تجاری و امنیتی و تقلیل وابستگی کشور به فرآیندهای دلاری و غرب‌محور، موفق شد ایران را پس از شانزده سال، به جمع اعضای دائم سازمان شانگهای وارد کند.

ورود ایران به ساختار دائمی شانگهای فوراً به تحرک اقتصادی و سیاسی انجامید. بر اساس آمار رسمی، حجم تجارت غیرنفتی ایران با اعضای شانگهای در سال ۱۴۰۱ به حدود ۳۹ میلیارد دلار رسید؛ افزایشی معنادار در مقایسه با ۲۹ میلیارد دلار دو سال پیش از آن. صادرات غیرنفتی ایران نیز طی همین مدت، جهشی ده میلیارد دلاری را تجربه کرد و از ۴۰ به بیش از ۵۰ میلیارد دلار افزایش یافت. بخش مهمی از این رشد به سهم بازارهای چین، هند و روسیه برمی‌گردد.

در حوزه مبادلات مالی، ۳۲ درصد تجارت ایران و چین در سال گذشته با ارزهای ملی یوان و روبل انجام شد و سبب شد فشار تحریم‌های دلاری کمرنگ شود. همچنین زمینه برای سرمایه‌گذاری ۲۰ میلیارد دلاری چین در میادین گازی پارس جنوبی و تأمین مالی پروژه‌های حمل‌ونقل و زیرساخت نظیر کریدور شمال-جنوب و توسعه بندر چابهار با اعتبار اولیه ۱.۲ میلیارد دلار از بانک توسعه شانگهای فراهم شد.

همه اینها در کنار پیوستن ایران به سازوکارهای امنیتی سازمان از جمله RATS و رزمایش‌های مشترک نظامی با چین و روسیه، تصویر روشنی از آثار مثبت عملی این عضویت ارائه کرد.

تجربه عضویت دائم ایران در شانگهای، پایانی بر ادعای جریان غرب‌گرا بود مبنی بر اینکه حضور ایران در ساختارهای بین‌المللی، صرفاً با پذیرش شرایط غرب و رعایت دستورات نهادهایی چون FATF ممکن است. در حالی که این جریان سال‌ها پیوستن به چنین دستورکارهایی را پیش‌شرط تعامل جهانی جا زده بود، دولت سیزدهم بدون دادن هیچ امتیاز خسارت‌باری به غرب، و با حفظ اصول مقاومت، توانست ایران را به باشگاه قدرت‌های بزرگ آسیایی وارد کند و پنجره‌‌ای جدید از همکاری و رونق گشود.

اکنون بیم آن می‌رود که دولت جدید، با رویکرد محافظه‌کارانه و غفلت از راهبرد تعامل عزتمندانه، به این دستاورد سترگ آسیب وارد کند. کوچک‌ترین تردید در اجرای تعهدات یا بازگشت به مسیرهای گذشته، می‌تواند این موقعیت ممتاز را تضعیف و موقعیت منطقه‌ای و بین‌المللی ایران را مخدوش کند. مسئولیت صیانت از این موقعیت و توسعه همه‌جانبه آن اکنون برعهده همه دلسوزان کشور است تا ثمره مقاومت و سیاست خارجی فعال از بین نرود و ایران همچنان بازیگر مستقل و تعیین‌کننده نظم جدید آسیا باقی بماند.

انتهای پیام/

لینک کوتاه » http://rajanews.com/node/385052

لینک کوتاه کپی شد

کلیدواژه ها »