هم اکنون عضو شبکه تلگرام رجانیوز شوید
جمعه 7 شهريور 1404 19:04 ساعت
شناسه خبر : 386345
گفتگو رجانیوز با مسعود براتی؛
براتی: مکانیسم ماشه یک واقعیت تلخ و اشتباه راهبردی است که هیچ منطقی آن را توجیه نمی‌کند/ ظریف و عراقچی، که در این قضیه مشارکت داشتند، اکنون لازم است پاسخگو باشند
با توجه به تحولات اخیر مربوط به فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط طرف‌های اروپایی، مصاحبه‌ای با آقای مسعود براتی، کارشناس روابط بین‌الملل و سیاست خارجی، گرفته شده است. به گزارش رجانیوز، مشروح این گفت‌وگو بدین شرح است:
گروه سیاست-رجانیوز:
با توجه به فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط تروئیکای اروپایی، این اقدام را چگونه ارزیابی می‌کنید؟ آیا این یک ابزار حقوقی مشروع است یا صرفاً یک بهانه سیاسی برای افزایش فشار بر ایران؟
فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط کشورهای اروپایی که اخیراً صورت گرفت، از منظر منطقی قابل دفاع نیست و به نظر می‌رسد استدلال موجهی برای استفاده از این سازوکار وجود ندارد. آنچه در روند اجرای توافقنامه هسته‌ای رخ داد، نقض عهد از سوی ایالات متحده و همین کشورهای اروپایی بود و طبیعتاً آن‌ها نمی‌توانند اکنون از سازوکار حل اختلاف علیه ایران استفاده کنند. این در حالی است که ایران، طرف دیگر این توافقنامه، هزینه داده و با بدعهدی مواجه شده است.
این مکانیسم به وضوح ابزاری برای فشار بر ایران است. طراحی و تعبیه این سازوکار از ابتدا با همین منظور بوده و به عنوان یک اهرم فشار طراحی شده است. پیچیدگی طراحی آن نیز در این نکته نهفته است که حق وتو، به عنوان یکی از مولفه‌های اصلی شورای امنیت سازمان ملل، در این ساختار کنار گذاشته شده و قابل استفاده نیست.
بنابراین، انتظار فعال شدن و استفاده از این مکانیسم از ابتدا وجود داشت. به نظر نمی‌رسد این سازوکار صرفاً زینتی و تشریفاتی بوده باشد. از همان ابتدا نیز منتقدین هشدار داده بودند که این سازوکار به عنوان یک اهرم فشار علیه جمهوری اسلامی ایران مورد استفاده قرار خواهد گرفت. رفتار اروپایی‌ها در این زمینه کاملاً سیاسی است و البته با همین نگاه نیز چنین مکانیزمی تعبیه شده بود که به صورت یک‌طرفه و همیشه علیه ایران عمل کند.
آیا فعال‌سازی مکانیسم ماشه توسط تروئیکای اروپایی، مشروعیت بین‌المللی دارد یا صرفا توطئه سیاسی غرب برای تضعیف ایران است؟
اقدام اخیر کشورهای اروپایی در فعال‌سازی مکانیسم ماشه، مورد اعتراض شدید چین و روسیه، دو عضو دائم شورای امنیت سازمان ملل متحد، قرار گرفته است. در روزهای گذشته، این دو بازیگر مهم عرصه بین‌الملل با صدور بیانیه‌هایی، مخالفت صریح خود را با استفاده اروپا از این سازوکار اعلام کرده‌اند. این امر نشان می‌دهد که در سطح بین‌المللی، اجماعی در این خصوص وجود ندارد و این اقدام با انتقاد مواجه است.
اما در این میان، یک خطای راهبردی که طی ده سال گذشته رخ داده بود، اکنون مورد سوءاستفاده کشورهای اروپایی قرار گرفته است. این امکان وجود دارد که آن‌ها بتوانند قطعنامه‌های قبلی را علیه ایران بازگردانند. با توجه به اینکه اروپایی‌ها کماکان عضو برجام هستند، این اجازه را دارند که علی‌رغم مخالفت‌های موجود و عدم اجماع نظر میان بازیگران اصلی یا اعضای دائم شورای امنیت در این زمینه، از مکانیسم ماشه استفاده کنند.
بدین ترتیب، امکان موفقیت اروپایی‌ها در بازگرداندن قطعنامه‌ها وجود دارد. با این حال، به واسطه همین مخالفت‌ها و عدم اجماع، پیش‌بینی می‌شود که در مقام عمل و اجرا، شاهد عدم اقدام‌ها و کاهش توجه به این نامه‌ها باشیم.
واکنش دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران باید در قبال فعال‌سازی مکانیسم ماشه چگونه باشد؟
دستگاه دیپلماسی کشور در شرایط کنونی باید نقش بسیار فعالانه‌ای ایفا کند. در وهله اول، نباید اجازه داد اروپایی‌ها این احساس را پیدا کنند که می‌توانند با تهدید، یک توافق پرهزینه را به ایران تحمیل کنند. خواسته‌هایی که اروپایی‌ها در این ایام مطرح کرده‌اند، شامل بحث شروع مذاکرات با آمریکا، همکاری گسترده با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و ارائه اطلاعات راهبردی و مهم از برنامه هسته‌ای به این نهاد است که به هیچ وجه نباید به آن‌ها تن داد.
تاکنون نیز شاهد بوده‌ایم که اروپا با فعال‌سازی این مکانیسم، عملاً به خواسته‌هایش نرسیده است و این بدان معناست که شروط اروپایی‌ها مورد پذیرش ایران قرار نگرفته است که به نظر من، این یک اقدام درست و کاملاً منطقی است.
باید نشان دهیم که هزینه این کار برای اروپایی‌ها و آمریکا بسیار زیاد خواهد بود. به عقیده من، بهترین گزینه در این شرایط، خروج از NPT و پایان همکاری با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی است. البته این اقدام می‌بایست پس از جنگ تحمیلی ۱۲ ساله انجام می‌شد که به دلایلی این اتفاق رخ نداد؛ اما اکنون زمانی است که باید این کار را دنبال کنیم تا هزینه استفاده از مکانیسم ماشه برای کشورهای غربی به طور قابل توجهی افزایش یابد.
آیا ایده‌ی وجود بند مکانیسم ماشه در متن برجام، پایه و اساس منطقی و حقوقی داشت یا یک اشتباه راهبردی محسوب می‌شود؟
مکانیسم ماشه یک واقعیت تلخ و یک اشتباه راهبردی محسوب می‌شود. هیچ منطقی دفاع نمی‌کند که ما سازوکاری را بپذیریم که در ظاهر به عنوان حل اختلاف طراحی شده، اما تنها به نفع یک طرف (غربی‌ها) عمل کند و طرف دیگر (ایران) هیچ‌گاه نتواند از آن بهره ببرد. در روی کاغذ، ایران می‌توانست از مکانیسم ماشه استفاده کند، اما به دلیل شرایط و مسئولیت خود به عنوان طرفی که به تعهدات خود پایبند بوده، هرگز از آن استفاده نکرد. از این منظر، هیچ منطقی از قرار گرفتن چنین سازوکاری در یک توافق و سپس پذیرش آن حمایت نمی‌کند. این یک اشتباه بسیار عمیق و راهبردی بوده است.
ظریف و عراقچی که در این قضیه مشارکت داشتند، اکنون لازم است پاسخگو باشند که چرا چنین سازوکار ضد منافع ملی را پذیرفتند. این موضوع در همان زمان نیز مورد نقد قرار گرفت و در قالب‌های مختلف، به ویژه در کمیسیون ویژه بررسی برجام در مجلس شورای اسلامی، مورد بحث و بررسی قرار گرفت. اما متأسفانه، به خاطر فضای شکل‌گرفته و پروپاگاندایی که توسط دولت وقت و وزارت خارجه ظریف دنبال می‌شد، این صحبت‌ها شنیده نشد.
به نظر می‌رسد دوستان به دلیل یک تفکر اشتباه مبنی بر اینکه هرگونه توافق بهتر از عدم توافق است، به یک توافق بد تن دادند. این مکانیسم ماشه یکی از نشانه‌های جدی توافق بدی بود که تحت عنوان برجام مورد توافق قرار گرفت. نکته‌ای که اکنون باید به آن توجه داشت، این است که مراقب باشیم تصمیم اشتباه مجدداً اخذ نشود. آنچه که اروپایی‌ها اکنون به عنوان تمدید مکانیسم ماشه پیشنهاد می‌دهند، به نظر من، ضررها و هزینه‌هایش به مراتب بیشتر از فعال شدن مکانیسم ماشه و بازگشت قطعنامه‌ها است. ما باید با چشم باز در این مقطع موضوع را دنبال کنیم و اجازه ندهیم که مجدداً اشتباهات راهبردی، هزینه‌های جدی به ایران تحمیل کند.
لینک کوتاه »
http://rajanews.com/node/386345
لینک کوتاه کپی شد
کلیدواژه ها »
