هم اکنون عضو شبکه تلگرام رجانیوز شوید
توصیف خداوند از اشتیاق به بازگشت بنده گنهکار/ محاسن پیوند مسجد و بازار از نگاه علما/ آخرین توصیه مرحوم آیت الله مجتهدی تهرانی در بستر بیماری چه بود؟
گروه معارف - رجانیوز: در بیشتر آیات قرآنی که صحبتی از ایمان به میان آمده است عمل صالح هم با آن قرین شده است چرا که ایمان تنها یک بال از پرواز به سوی سعادت را فراهم می آورد و بال دوم، لباس عملی است که باید مکلف منطبق با ایمان صحیح بدان ملبس گردد؛ همان طور که قرآن کریم در سوره یونس می فرماید«ان الذین آمنوا و عملوا الصالحات یهدیهم ربهم بایمانهم تجری من تحتهم الانهار فی جنات النعیم». مرور دروس اخلاق علما که دروس‌شان مملو از بهره‌هایی از دریای بی‌کران قرآن و اهل بیت(ع) است، می‌تواند مقدمه‌ای برای تشرف به لباس تقوا و عمل باشد. به همین مناسبت سلسله جلسات اخلاقی به صورت هفتگی با نام "منابر وعظ" در رجانیوز منتشر خواهد شد. در میان دستورات دینی، همواره نماز جایگاه ویژه‌ای داشته و به منزله ستون دین معرفی شده است. اهمیت نماز آن قدر ویژه است که رعایت آداب و قواعدش آدمی را به اوج رسانده و ترک یا سبک شمردن آن انسان را به قعر شقاوت می‌رساند.
نماز اول وقت در کلام آیت الله بهجت
نماز اول وقت و رسیدن به کمال و تعالی
این‌که حضرت آیت‌الله قاضی می‌فرمودند هرکس نماز اول وقت بخواند، به مقام می‌رسد، آیا نماز باحضور قلب مرادشان بوده یا نه؟
نه! اگر مرادشان این بود، آن وقت سؤال می‌شود چطور نماز را بخواند تا به این مقام برسد؟ به چه صورتی بخواند؟ این‌که چیزی به دست نداد! وقتی چیزی به دست می‌دهد که بگوید مطلق نماز را کسی مقید باشد در اول وقت بخواند، به نماز عالی می‌رسد. تکوینا می‌رسد. یعنی روز به روز بالاتر می‌رود.
نماز در کلام آیت الله مصباح یزدی
وجود ما نسبت به همین عالم جسمانی از یک موجود میکروسکوپی که سر سوزن واقع می‌شود، کمتر است
چگونگی آمادگی ورود به نماز
این خیلی مهم است که انسان قبل از این‌که وارد نماز شود تا هر اندازه برایش میسر هست، ذهن خود را متمرکز کند. از توجه به امور دیگری که باعث تفرق حواس می‌شود خودداری کند تا سر و صدا و نقوش و خطوطی که توجه جلب می‌کند، حواسش را پرت نکند. اگر نماز جماعت می‌خواند، سعی کند خودش را در میان نمازگزاران محو کند. به هر حال این اذکاری که می‌خوانیم، مفاهیمی دارد که باید در ذهن منعکس شود و چه بهتر که انسان اول آن معانی را در ذهن تصور کند و بعد الفاظ را درباره آن‌ها به کار ببرد، ولی توجه قلبی هیچ‌کدام از این‌ها نیست، اما به هر حال باید اول با الفاظ خودمان را متوجه مفاهیم کنیم؛ زیرا با تمرکز ذهن روی مفاهیم، دل آمادگی توجه پیدا کند. توجه علم شهودی است و از قبیل مفاهیم ذهنی نیست و باید تلاش کرد با استعانت از خدای متعال این حالت پیدا شود و در اختیار قرار بگیرد. شاید کمتر کسی باشد که در موقع توسلات و دعا و مناجات حالی پیدا نکرده باشد که ورای الفاظ و مفاهیم کانه مخاطب خود را می‌بیند و آن‌چنان به او توجه دارد که از همه چیز غافل می‌شود و خودش را هم فراموش می‌کند. باید سعی شود که این حالت تقویت شود و در اختیار آدم قرار بگیرد که هر وقت دلش خواست در موقع نماز بتواند این حالت را در خودش به وجود بیاورد.
دقت در عظمت خلقت و حقارت بشر
برای به وجود آمدن توجه، مقدماتی لازم است که یکی از آن‌ها توجه به عظمت خلقت است. ما هر قدر ذهن خود را وسعت دهیم و بتوانیم تصور بزرگی از همین عالم جسمانی داشته باشیم و امر خلقت را عظیم تصور کنیم، باز هم تصورات ما حتی یک هزارم و یک میلیونیم خلقت نخواهد بود. خلقتی که بین دو ستاره‌اش گاهی میلیاردها سال نوری فاصله است و ما از تصور آن عاجز هستیم. به هر حال هر چقدر در ذهن خودمان جسم بزرگ و فضای وسیعی را تصور کنیم، بیشتر می‌توانیم درک کنیم که نسبت ما با این فضا چقدر خواهد بود؟ وجود ما نسبت به همین عالم جسمانی از یک موجود میکروسکوپی که سر سوزن واقع می‌شود، کمتر است.
همین را هم خداوند می‌فرماید:
«هَلْ أَتَى عَلَى الْإِنسَانِ حِينٌ مِّنَ الدَّهْرِ لَمْ يَكُن شَيْئًا مَّذْكُورًا؛ آيا زمانى طولانى بر انسان نگذشت كه چيز قابل ذكرى نبود.
یادآوری نعمت‌های بیشمار خدا
خدا به همین موجود ناچیز روحی عطا فرموده که بتواند با او آشنا شود و ارتباط برقرار کند. به این موجود حقیر سراپا حاجت و نیاز آن‌قدر نعمت داده که با تمام توانش اگر همه عمر وقت بگذارد نمی‌تواند نعمت‌های خدا را شماره کند.
«وَ إِن تَعُدُّواْ نِعْمَةَ اللّهِ لاَ تُحْصُوهَا؛ و اگر نعمت[هاى] خدا را شماره كنيد، نمىتوانید از عهده شمارش آن برآیید»
در مقابل این همه نعمت ما روز به روز بر کفران نعمت و معصیت می‌افزاییم و با همین نعمت‌های خدا به جنگ خدا می‌رویم. چقدر باید آدم پستی داشته باشد و حقیر باشد؟
توصیف خداوند از اشتیاق به بازگشت بنده گنهکار
در کنار این‌ها و با همه این زشتی‌ها خدا می‌گوید بیا باز هم قبولت دارم. نه تنها این را می‌گوید، بلکه می‌گوید خیلی خوشحال می‌شوم که بیایی. اگر کسی برای سفر طولانی زاد و راحله‌ای برداشته باشد، اما وسط بیابان، راه را گم کند و هرچقدر می‌رود به راه اصلی نمی‌رسد و غذایش هم تمام می‌شود. از تشنگی و گرسنگی مشرف به مرگ می‌شود. هرچه داد می‌زند این طرف و آن طرف کسی به فریادش نمی‌رسد و بالاخره تن به مرگ می‌دهد و آماده جان دادن می‌شود. در این حال یک‌باره چشم باز می‌کند و زاد و توشه و شتری که رفته بود، کنارش می‌بیند. این فرد چقدر خوشحال می‌شود؟ خدای متعال می‌فرماید خوشحالی من از توبه بنده گنهکار از این فرد بیشتر است. آن وقت آدم نباید از خجالت آب شود در برابر این خدا؟
فکر کن آخرین نمازت را می‌خوانی
انسان که نمی‌داند تا چه زمانی زنده است و چند بار دیگر می‌تواند نماز بخواند. مگر نبودند کسانی که دفعتا سکته مغزی یا قلبی کردند و از دنیا رفتند؟ اگر درست توجه کنیم هیچ‌کدام نمی‌توانیم یقین داشته باشیم که یک لحظه دیگر زنده هستیم، پس همیشه باید تصور کنیم این آخرین نماز باشد. خود این باعث می‌شود که انسان توجهش به نماز جمع شود و دلش این طرف و آن طرف نرود.
شرایط نماز آیت الله مصباح.mp4 | دانلود فیلم
احادیث اهمیت و فضیلت نماز در کلام آیت الله جاودان
نماز؛ وسیله اطفای حریق
پیامبر اکرم صلی‌الله علیه و آله فرمود: «مَا مِن صَلاةٍ یحضَر وَقتَها إلّا نَادی مَلَكٌ بَینَ یَدَیِ النّاسِ أیُّها النّاس! قُومُوا إلی نِیرانِكُم الَّتِی أوقَدتُمُوها عَلی ظُهُورِكُم فَاطفَئُوها بِصَلاتِكُم؛ هیچ نمازی نیست مگر این‌كه چون وقت آن فرا می‌رسد فرشته‌ای درپیش روی مردمان ندا می‌كند: ای مردم! برخیزید به سوی آتشی كه بر پشت خود افروخته‌اید تا آن را با نماز خویش خاموش كنید.»
نماز ظهر خرابی کار انسان از صبح تا ظهر را جبران می‌کند. گناهان این فاصله را پاک می‌کند. ما آتش‌هایی را که برای خودمان به پا کرده‌ایم، نمی‌بینیم. نمی‌فهمیم یک دل سوزاندن چه آتشی به پا می‌کند، اما واقعیت این است که اول ضرر گناه به خود ماست. دستی که توی صورت یتیم بخورد، اول ضرر را به ظالم می‌زند و بعد به یتیم. حرفی که پشت سر فردی می‌زنیم تا آبرویش را ببریم، اول خودمان را نابود می‌کند.
چه آتش‌هایی با نماز خاموش می‌شود؟
اگر حق مردم را به باد داده باشم، با نماز پاک نمی‌شود. باید آن را حل کنم و حلالیت بگیرم. فقط اگر گناهی بین من و خدای من هست، نماز می‌تواند آتش آن را خاموش کند.
ترساندن شیطان با نماز
رسول گرامی اسلام صلی‌الله علیه و آله فرمود: «لایَزالُ الشَّیطانُ ذَعِرًا مِنَ المُؤمِنِ ماحافَظَ عَلَی الصَّلواتِ الخَمسِ، فَإِذا ضَیَّعَهُنَّ تَجَرَّأَ عَلَیهِ فَأَدخَلَهُ فِی العَظائِمِ؛ شیطان همواره از انسان می‌ترسد مادامی که نمازهای پنج‌گانه را مواظبت می‌کند، پس هرگاه آن‌ها را تباه و ضایع کند، او را در گودال‌های سخت و گناهان کبیره می‌کند»
شیطان دائما ما را می‌بیند و حواسش دائما به ما هست، درحالی‌که ما او را نمی‌بینیم و از او غافلیم. پیامبر می‌فرماید اگر حواس‌مان به نمازها باشد، او از ما می‌ترسد، اما اگر غفلت از نماز داشته باشیم، ما را به گناهانی وارد می‌کند که ممکن است نتوانیم جبران کنیم.
مواظبت بر نماز؛ سبب عاقبت بخیری
امام صادق علیه‌السلام می‌فرمایند:
«ان ملک الموت یدفع الشیطان عن المحافظ علی الصلاة و یلقنه شهادة ان لا اله الا الله و ان محمدا رسول الله فی تلک الحالة العظمیه؛ همانا ملک‌الموت شیطان را در دم مرگ از کسی که حافظ نماز است، دور می‌کند و شهادت بر وحدانیت خدا و رسالت رسول خدا را در هنگام هولناک مرگ به او تلقین می‌کند.»
آخرین لحظاتی که شیطان می‌تواند عقاید انسان را بگیرد، لحظه مرگ است. اگر فرد شک کند و با شک از دنیا برود، دیگر کار تمام است و کافر از دنیا رفته است، در حالی که عمری مسلمان بوده است، اما اگر نماز دقیق و درست بخواند، حضرت ملک‌الموت از او دفاع و شیطان را از او دور می‌کند و در آن حالت بسیار سخت برای او تلقین می‌خواند.
شرط شفاعت ائمه علیهم‌السلام
ابابصیر می‌گوید من بعد از وفات امام صادق علیه‌السلام به منزل ایشان رفتم برای این‌که به اهل بیت ایشان تسلیت بگویم. خانمی به نام ام‌حمیده که بسیار زن بزرگی است، می‌گوید اگر حضرت صادق علیه‌السلام را در لحظات آخر عمر می‌دیدی، چیز عجیب و غریبی را مشاهده می‌کردی. ایشان فرمود همه خویشان مرا جمع کنید. ما همه را جمع کردیم و بالای سر ایشان آوردیم. امام رو به همه این‌ها نگاه کردند و به همه بخشش کردند و بعد فرمودند شفاعت ما به کسی که نماز را سبک بشمارد، نمی‌رسد.
این یعنی اگر می‌خواهیم شفاعت ائمه علیهم‌السلام ما را از نجات دهد و بهشتی کند، باید نماز را بر همه امور دیگر مقدم بدانیم، نه این‌که امور دنیایی را که پیش می‌آید، انجام بدهیم و بعد به سراغ نماز برویم.
نماز و اقتصاد اسلامی در کلام آیت الله بی آزار شیرازی
جمع‌آوری زکات و بیت‌المال، نظارت بر بازاریان و قضاوت و داوری در مساجد از محسنات نزدیکی مسجد و بازار
نماز و اقتصاد اسلامی
در قرآن کریم پیوند ناگسستنی میان نماز و اقتصاد وجود دارد. از همین رو در اغلب آیات، اقامه نماز و پرداخت زکات در کنار هم بیان شده است. «اقاموا الصلوة و آتوا الزکاة» همچنین پیوندی میان نماز جمعه و بازار اسلامی در قرآن کریم وجود دارد: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذَا نُودِي لِلصَّلَاةِ مِن يَوْمِ الْجُمُعَةِ فَاسْعَوْا إِلَى ذِكْرِ اللَّهِ وَ ذَرُوا الْبَيْعَ ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَّكُمْ إِن كُنتُمْ تَعْلَمُونَ؛ اى كسانى كه ايمان آوردهايد چون براى نماز جمعه ندا داده شد، به سوى ذكر خدا بشتابيد و داد و ستد را واگذاريد اگر بدانيد اين براى شما بهتر است
محاسن پیوند مسجد و بازار
این پیوند باعث شده که محور و کانون شهرهای مسلمانان از زمان قدیم مسجد جامع باشد و این مسجد جامع، جزء مجموعه بازار قرار گیرد. جالب است بدانیم در تمام کشورهای اسلامی راه ورود به بازار اسلامی از مسجد می‌گذرد. در حالی که می‌توانستند از کنار مسجد راه به بازار بدهند، اما در مسجد راه گذاشتند تا بازاریان و مردم، با ذکر و یاد خدا وارد بازار شوند و این نوعی فضاسازی برای اقتصاد اسلامی است؛ به این معنا که در این بازار روح معنویت و نماز و ذکر و یاد خدا حاکم است. معمولا قسمتی از مساجد مربوط به اداره زکات یا بیت‌المال است که در آن‌جا زکات جمع‌آوری می‌شود و مستحقین زکات به مسجد می‌آیند و ضمن برگزاری نماز زکات را هم دریافت می‌کنند. همچنین کسانی که در بازار ورشکسته می‌شوند توسط این زکات و بیت‌المالی که در مسجد است، بیمه می‌شوند.
دستور امیرالمؤمنین به بازاریان
جالب است بدانیم که در همین مسجد دایره حسبه وجود داشته که بر کار بازاریان نظارت می‌کرده و همچنین در مسجد قضاوت و داروی می‌شده است. حضرت امیرالمؤمنین علی علیه‌السلام محل عبورشان را از بازار قرار می‌دادند و بازاریان را موعظه می‌فرمودند و مردم با شوق فراوان دور حضرت جمع می‌شدند و از نصایح و پند و اندرزهای ایشان استفاده می‌کردند. یکی از مواعظ حضرت رعایت تقوا توسط بازاریان بود و این‌که قبل از پرداختن به تجارت، مسائل فقه را بیاموزند و تأکید می‌کردند «الفقه ثم المتجر»از همین رو هست که می‌بینیم به پیروی از حضرت امیر علیه‌السلام در کنار بازارهای اسلامی، گذشته از مساجد، مدارسی تأسیس شده که در آن‌ها کتاب مکاسب و تجارت خوانده می‌شده و تا همین اواخر هم بازاریان، قسمتی از اوقات خود در ابتدا یا انتهای روز به تحصیل علوم دین در این مدارس علمیه می‌پرداختند. جالب است که بازاریان وقتی با آداب تجارت و احکام تجارت آشنا می‌شوند، سعی می‌کنند معاملات‌شان بر اساس فقه اسلام باشد. آن هم توأم با صداقت و راستی و دلیل این‌که مردم در گذشته به بازارهای اسلامی اعتماد فراوانی داشتند، همین مسئله بوده است. درواقع معنویت و صداقت و اعتماد فراوان به اقتصاد اسلامی در سایه نمازهای جماعت و جمعه باعث شده بود که مردم هرچه می‌خواهند از بازار اسلامی خرید کنند نه از بیگانگان. در نتیجه اموال و ثروت‌های اسلام به دست بیگانگان نمی‌افتاد.
آثار سحرخیزی و نماز شب در کلام آیت‌الله شب زنده‌دار
استغفار و شب زنده‌داری؛ دو ویژگی محسنین
«إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ آخِذِينَ مَا آتَاهُمْ رَبُّهُمْ إِنَّهُمْ كَانُوا قَبْلَ ذَلِكَ مُحْسِنِينَ كَانُوا قَلِيلًا مِّنَ اللَّيْلِ مَا يَهْجَعُونَ وَ بِالْأَسْحَارِ هُمْ يَسْتَغْفِرُونَ؛ پرهيزگاران در باغ‌ها و چشمه‌سارانند آنچه را پروردگارشان عطا فرموده مىگيرند زيرا آن‌ها پيش از اين نيكوكار بودند و از شب اندكى را مىغنودند و در سحرگاهان [از خدا] طلب آمرزش مىكردند»
در آیه شریفه سه عمل ذکر شده که دو عمل مربوط به جهاد فردی و یک عمل مربوط به جهاد اجتماعی است.
منظور از جهاد فردی این است که انسان نباید فقط پیچ و مهره اجتماع باشد و هنگام جدایی از اجتماع، باید فعالیتی داشته باشد که اتفاقا اساس رشدش است. یکی از آن‌ها همین عبارت «کانوا قلیلا من اللیل ما یهجعون» است.
این‌که خواب شب آن‌ها اندک بوده، یک احسان و تربیت فردی است و البته بیدار بودن در آن وقت برای راز و نیاز با مبدأ آفرینش و مناجات با حضرت حق است. بخصوص در آن بیداری، استغفار کردن، احسان دوم آن‌ها به حساب می‌آید. استغفار در سحرگاهان اهمیت خاصی دارد و به همین دلیل جداگانه ذکر شده است.
تأثیر مستقیم اعمال نیک و بد بر روح انسان
روح و جان و بدن ما تأثیرات مستقیمی بر یکدیگر دارند. از ناحیه روح و جان ما آثاری متوجه بدن ماست و برعکس هم از طرف بدن ما آثاری منتقل به روح و جان ما می‌شود. طبق فرمایش قرآن اعمالی که از ما سر می‌زند، اگر شایسته باشد، صفایی در روح ما ایجاد می‌کند و اگر خبیث و زشت باشد، اثر بدی در جان می‌گذارد و این آثار مراتبی دارد. وقتی اعمال تکرار شود، این آثار هم ادامه پیدا می‌کند و به حال تبدیل می‌شود که ماندگارتر است، اما با یک توجه و تنبیه ممکن است برطرف شود، اما اگر یه مدت طولانی ادامه یابد، به قدری متراکم شده که به آن ملکه می‌گویند و زوالش مشکل خواهد شد.
زنگار حاصل از اعمال بد؛ مانع فهم درست
«کلا بل ران علی قلوبهم ماکانوا یکسبون؛ نه چنين است، بلكه آنچه مرتكب مىشدند زنگار بر دل‌هايشان بسته است»
صفای نفس؛ حاصل شب‌زنده داری
از طرفی اعمال حسنه هم تأثیر دارد. آیاتی که راجع به نماز شب و سحرخیزی است، در خصوص این عمل می‌فرماید: «إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْئا وَ أَقْوَمُ قِيلًا؛ قطعا برخاستن شب رنجش بيشتر و گفتار [در آن هنگام] راستينتر است» عملی که در شب انجام می‌شود، اثر بیشتر و محکمتری در صفای نفس دارد.
نماز شب؛ آمادگی برای پذیرش وحی
«يَا أَيُّهَا الْمُزَّمِّلُ قُمِ اللَّيْلَ إِلَّا قَلِيلًا نِصْفَهُ أَوِ انقُصْ مِنْهُ قَلِيلًا أَوْ زِدْ عَلَيْهِ وَ رَتِّلِ الْقُرْآنَ تَرْتِيلًا إِنَّا سَنُلْقِي عَلَيْكَ قَوْلًا ثَقِيلًا إِنَّ نَاشِئَةَ اللَّيْلِ هِيَ أَشَدُّ وَطْئا وَ أَقْوَمُ قِيلًا»
رسول خدا صلی‌الله علیه و آله خود را در پارچه‌ای پیچیده بودند که از اطراف فاصله بگیرند و خدا می‌فرماید باید با حالت سحرخیزی از این حالت دنیایی بیرون بیایی. خود را در پناه خدا قرار بده تا همه عنایت‌ها از آن‌جا شامل حالت شود. شب را جز اندکی نخواب. بعد می‌فرماید به ملایمت و شمرده شمرده قرآن بخوان تا اثر در نفس بگذارد. همه این‌ها را برای این گفته است که صفای روح پیدا شود و صفای روح هم به این دلیل لازم است که می‌فرماید ما گفتار گران‌قدری را در آینده به تو القا می‌کنیم. پس سحرخیز بودن باعث می‌شود صفایی برایت پیدا شود و آماده شوی که گفتاری گران‌قدر بر تو نازل شود.
شرایط نماز در کلام رهبر انقلاب
شرایط نماز.mp4 | دانلود فیلم
آخرین توصیه های آیت الله مجتهدی تهرانی در بستر بیماری
مجتهدی - توصیه آخر.mp4 | دانلود فیلم
یه عالمه استفاده کردم
خوبس...همینو ادامه بدید
از زمین تا به خدا راه بجز تقوا نیست هر که این ره برود بهجت دردانه شود