ترکیه برنده واقعی در تجارت ترجیحی با ایران / افزایش واردات 3 برابری تایر و 2 برابری پوشاک ترک در مقابل کاهش صادرات پسته، خرما و گردو

گروه اقتصاد – رجانیوز: 18 تیر 93 هیات دولت توافقنامه تجارت ترجیحی با ترکیه را به تصویب رساند. از روز پنجشنبه ۱۱ دی ماه مطابق با اول ژانویه ۲۰۱۵ توافقنامه تجارت ترجیحی ما بین ایران و ترکیه با کاهش ۲۶۵ ردیف تعرفه گمرکی اجرایی شد. طبق این توافقنامه ترکیه ۱۴۰ فقره از کالاهای صادراتی ایران شامل اقلام کشاورزی، شیلاتی و مواد غذایی غیراساسی و ایران ۱۲۵ فقره از کالاهای صادراتی ترکیه شامل تولیدات صنعتی را تحت پوشش تخفیف تعرفه های گمرکی) متوسط بین ۲۰ تا ۵۰ درصد) نسبت به کشورهای دیگر قرار داده اند.

 

به گزارش رجانیوز؛ همانطور که از متن توافق مشخص بود، این توافق شاید منجر به ایجاد منافعی برای کشاورزان ایرانی می شد، ولی کارشناسان اقتصادی معتقد بودند که این توافقنامه صنعت در حال رکود و نیمه ورشکسته ایران را هدف قرار داده تیر خلاصی بر اندک جان باقی مانده بخش صنعتی کشور می زند.

 

کمتر از 4 ماه دیگر، به سالگی اجرای تجارت ترجیحی با ترکیه می گذرد و زمان مناسبی برای سنجش آن فرا رسیده تا مشخص شود، این نوع سیاست اقتصادی توانسته منجر به افزایش صادرات محصولات ایرانی به ترکیه شود یا خیر.

 

پسته، خرما و گردو را می توان سه محصول عمده کشاورزی صادراتی ایران به ترکیه نام برد. بررسی آمارهای صادراتی از ایران به ترکیه از سال 1388 تا پایان 1395 نشان می دهد که برخلاف تصور سیاستمداران اقتصادی دولت، هر سه محصول ذکر شده، در سال های پس از اجرای دچار افت صادرات به ترکیه شدند.

 

صادرات پسته که طی فرآیندی شش سال از سال 1388 از مقدار 12 میلیون و 677 هزار دلار به 146 میلیون و 529 هزار دلار در سال 1393 رسیده بود، پس اجرای تجارت ترجیحی در سال های بعدی شاهد افت بیش از 60 درصدی بود و در سال 1394 این محصول به میزان 57 میلیون دلار و در سال 1395 به میزان 54 میلیون و 832 هزار دلار به ترکیه صادر شد.

 

 

صادرات محصول خرما نیز که از 5 میلیون و 746 هزار دلار در سال 1388 به رقم 21 میلیون و 901 هزار دلار در سال 1393 رسیده بود، هر چند توانست در سال 1394 رکورد شکنی کرده و 29 میلیون و 126 هزار دلار به ترکیه صادر شود، ولی در سال 1395، به میزان 48 درصد کاهش یافت و به رقم 15 میلیون و 405 هزار دلار رسید. صادرات این محصول در پنج ماهه نخست امسال که زمان اصلی برداشت و صادرات آن است 9 میلیون دلار بود که به نظر می رسد در پایان سال به رقمی کمتر از سال 1395 برسد.

 

 

صادرات گردو به ترکیه در سالیان اخیر نوسانات زیادی را داشته است. این محصول از 2 میلیون دلار در سال 1390 به 15 میلیون و 949 دلار در سال 1393 رسید. صادرات این محصول در سال 1394 تغییرات چندانی نداشت و به رقم 16 میلیون و 252 هزار دلار رسید ولی به یکباره در سال 1395 به رقم 9 میلیون و 331 هزار دلار رسید تا شاهد کاهش 43 درصدی باشیم.

 

 

اما در آن سوی میدان وضعیت تجار و تولیدکنندگان صنعتی ترکیه مطلوب به نظر می رسد و تجار ترک توانستند از این فرصت تجاری به خوبی استفاده کنند و میزان صادرات محصولات خود را به ایران افزایش دهند. در ادامه به بررسی وضعیت واردات سه محصول ترک که دارای مشابه داخلی است می پردازیم.

 

میزان واردات تایر ترک در سال 1388، مبلغ یک میلیون 434 هزار دلار بود و این رقم در سال 1393 به رقم 2 میلیون و 815 هزار دلار رسید ولی پس از اجرای تجارت ترجیحی در سال 1394 این میزان رشد 60 درصدی را تجربه کرد و به رقم 4 میلیون و 526 هزار دلار رسید. در سال 1395 نیز شاهد رشد سه برابری واردات تایر به کشور از ترکیه نسبت به زمان اجرای تجارت ترجیحی بودیم و در زمانیکه تایر سازان ایرانی در رکود اقتصادی به سر می برند، به ارزش 8 میلیون و 462 هزار دلار تایر ترک به کشور وارد شده است.

 

 

وضعیت تولیدکنندگان پوشاک ترک نیز پس از اجرای تجارت ترجیحی با ایران نیز خوش آیند بوده است. آنها در حالیکه رقیب قدرتمند ایرانی را در مقابل خود می دیدند توانستند میزان صادرات خود را به ایران دو برابر کنند. ترک ها در سال 1388، به ارزش 257 هزار دلار و در سال 1393 نیز به ارزش 342 هزار دلار لباس به ایران صادر کنند ولی در سال 1394 و 1395 صادراتشان به ایران 22 و 220 درصد رشد داشت و به رقم های 417 هزار دلار و 754 هزار دلار رسید.

 

 

تولیدکنندگان شامپو ترک در سال 1388 موفق به صادر کردن 2 میلیون و 826 هزار دلار شدند و این رقم را تا سال 1393 به 9 میلیون و 796 هزار دلار افزایش دادند. در اولین سال اجرای تعرفه ترجیحی آنها توفیق چندانی نداشتند و میزان صادراتشان به بازار ایران به رقم 8 میلیون و پانصد هزار دلار رسید ولی در سال 1395، جبران سال گذشته را کردند و با رشد 30 درصدی نسبت به سال 1393، توانستند 12 میلیون و 675 هزار دلار شامپو به ایران صادر کنند و سهم بزرگی از بازار شوینده ها را در ایران از آن خود کنند.

 

 

هر چند بصورت کلی تجارت ترجیحی از سیاست های مفید اقتصادی برای افزایش مبادلات تجاری خارجی محسوب می گردد، ولی این سیاست در صورتی مفیید واقع می شود که به محصولاتی تعلق گیرد که مشابه داخلی نداشته باشد و با دستان خود، رقیب تراشی برای تولیدکننده خوب داخلی نکنیم و از سوی دیگر، در کنار این سیاست، برنامه های تشویقی و شناخت بازار هدف برای هدایت تجار و تولیدکنندگان داخلی برای صادرات نیز به عمل آید که متاسفانه چنین امری تاکنون رخ نداده است.