ما نمی خواهیم دور خودمان حصار بکشیم/ "درون زا" نه درون گرا؛ نگاه به ظرفیت های بی پایان اقتصادی/ اقتصاد مقاومتی؛ الگویی جهانی/ سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی با سایر سیاست های اعلام شده چه تفاوتی دارد؟

گروه اقتصاد مقاومتی- مصطفی ظاهری: ایران اسلامی با استعدادهای سرشار معنوی و مادی و ذخائر و منابع غنی و متنوع و زیرساخت‌های گسترده و مهم‌تر از همه، برخورداری از نیروی انسانی متعهد و کارآمد و دارای عزم راسخ برای پیشرفت، اگر از الگوی اقتصادی بومی و علمی برآمده از فرهنگ انقلابی و اسلامی که همان اقتصاد مقاومتی است، پیروی کند نه تنها بر همه‌ مشکلات اقتصادی فائق می‌آید و دشمن را که با تحمیل یک جنگ اقتصادی تمام عیار در برابر این ملت بزرگ صف‌آرایی کرده، به شکست و عقب‌نشینی وا می‌دارد، بلکه خواهد توانست در جهانی که مخاطرات و بی‌اطمینانی‌های ناشی از تحولات خارج از اختیار، مانند بحران‌های مالی، اقتصادی، سیاسی و ... در آن رو به افزایش است، با حفظ دستاوردهای کشور در زمینه‌های مختلف و تداوم پیشرفت و تحقق آرمان‌ها و اصول قانون اساسی و سند چشم‌انداز بیست ساله، اقتصاد متکی به دانش و فناوری، عدالت بنیان، درون‌زا و برون‌گرا، پویا و پیشرو را محقق سازد و الگوئی الهام‌بخش از نظام اقتصادی اسلام را عینیت بخشد. (ابلاغیه سیاست های کلی "اقتصاد مقاومتی رهبر انقلاب" به رؤسای قوای سه گانه و رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام- ۲۹/ بهمن ماه/ ۱۳۹۲)

با گذشت یک سال از ابلاغ این سیاست ها، کاستی های فراوانی در پیاده سازی این سیاست های حیاتی اقتصادی در قوای سه گانه دیده می شود و ضعف های مدیریتی مانع از رسیدن به توفیق چندان در تحقق اهداف این سیاست ها شده است.

طی قریب 4 سال گذشته، ضعف های اقتصادی کشور در مقابل تهدیدات خارجی نمایان شد که نتیجه جدی نگرفتن شعارهای سال در یک دهه اخیر مقام معظم رهبری توسط قوای سه گانه بوده است چرا که معظم اله از سال 86 نسبت به جنگ اقتصادی غرب علیه ایران اسلامی هشدار داده و در یک حلقه بهم پیوسته با ارائه شعارهایی که از مولفه های اقتصاد مقاومتی بوده سعی در مقاوم سازی پایه های اقتصادی کشور نموده است که کم توجهی و انجام اقدامات شعاری مانع از رسیدن اهداف عالی در سال های گذشته (که شعارهای حیاتی چون نوآوری و شکوفایی، اصلاح الگوی مصرف و جلوگیری از اسراف، مسئله‌ی همت مضاعف و کار مضاعف، مسئله‌ی جهاد اقتصادی، حمایت از تولید ملی و حمایت از کار و سرمایه‌ی ایرانی در خود جای داده بوده) شده است. شعارهایی که عمل به آن می توانست حرکت عمومی کشور را در زمینه‌ی اقتصاد ساماندهی کند.

با این وصف رجانیوز بازخوانی جوانب مختلف اقتصاد مقاومتی در بیانات مقام معظم رهبری را لازم دانسته و در سلسله گزارشاتی به مولفه ها و الزامات آن می پردازد. امید است با نشر این بیانات یاری ای در گفتمان سازی و مطالبه سازی مردمی اقتصاد مقاومتی شود.

[از الزامات و انتظارات سیاستهای اقتصاد مقاومتی]، گفتمان سازی است؛ باید تصویر درستی از اقتصاد مقاومتی ارائه بشود؛ البته صداوسیما و رسانه‌های کشور موظفند اما مخصوص آنها نیست. دستگاه‌های تبلیغاتیِ مخالف با کشور، مخالف با انقلاب، مخالف با پیشرفت ملی ما، خیلی چیزها در چنته دارند و شروع هم کرده‌اند - ما دیدیم - بعد از این هم بیشتر [خواهند کرد] درباره‌ی اقتصاد مقاومتی، اشکال‌تراشی، مانع‌تراشی، گاهی هو کردن، بی‌اهمیت جلوه دادن آنچه که در کمال اهمیت و نهایت اهمیت است؛ از این کارها میکنند. نقطه‌ی مقابل آنها بایستی کار بشود؛ مسئولین، صاحبان فکر و دلسوزان، بایستی تصویر درستی را از این حرکت بزرگ و عمومی ارائه بدهند و گفتمان‌سازی بشود تا مردم بدانند و معتقد باشند و بخواهند؛ در این صورت، کارْ عملی خواهد شد. (جلسه تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی - 20/اسفند/1392)

رویكرد توصیفی؛ اقتصاد مقاومتی یعنی چه؟

اقتصاد مقاومتی ریاضت اقتصادی نیست

من اشاره كنم به مسئله‌ی اقتصاد مقاومتی. مبانی اقتصاد مقاومتی و مجموعه‌ی سیاستهای اقتصاد مقاومتی، تدوین‌شده است، برای مشورت فرستاده شده به مجمع تشخیص مصلحت، آنجا دارند بررسی میكنند. اقتصاد مقاومتی به معنای ریاضت اقتصادی نیست، به معنای در لاك خود رفتن نیست؛ یك معنای كاملاً معقول‌تر و عمیق‌تری دارد كه قابل فهم و قابل دفاع است؛ و علاج هم همین است ۱۳۹۲/۰۶/۰۶

ما  نمی خواهیم دُور خودمان حصار بکشیم

البته اقتصاد مقاومتی فقط جنبه‌ی نفی نیست؛ اینجور نیست که اقتصاد مقاومتی معنایش حصار کشیدن دور خود و فقط انجام یک کارهای تدافعی باشد ۱۳۹۱/۰۵/۱۶ ما نمی توانیم و نمی خواهیم که از لحاظ اقتصادی، ارتباطات را با دنیا قطع کنیم، نه ممکن است، نه مطلوب است ۱۳۹۲/۱۲/۲۰ اقتصاد مقاومتی اقتصاد درون‌زا است. یعنی از دل ظرفیّت های خود کشور ما و خود مردم ما می جوشد؛ رشد این نهال و این درخت، متّکی است به امکانات کشور خودمان.۱۳۹۳/۰۱/۰۱  ما اگر به نیروى داخلى، به ابتکار جوان ها، به فعّالیّت ذهن ها و بازوها در داخل، تکیه کنیم و اعتماد کنیم، از فخر و منّت دشمنان خارجى، خودمان را رها خواهیم کرد؛ راه درست این است.

درون زا نه درون گرا؛ نگاه به ظرفیت های بی پایان

معناى اقتصاد مقاومتى این است که ما نگاه کنیم، ظرفیّت هاى بى‌پایانى را که در داخل هست جستجو کنیم، شناسایى کنیم، با برنامه‌ریزى درست و صحیح این ظرفیّت ها را فعّال کنیم، این استعدادها به کار گرفته بشوند.

ظرفیّت هاى اقتصادى باید فعّال بشود؛ این راه پیشرفت کشور است. آن‌وقت کشور، هم از لحاط مادّى و اقتصادى، هم از لحاظ اعتبار بین‌المللى، هم از لحاظ عزّت ملّى و اعتمادبه‌نفس ملّت ایران، و هم از لحاظ معنوى و اخلاقى و روحى پیشرفت خواهد کرد. 1393/02/23 علاج مشکلات کشور پیمودن راه اقتصاد مقاومتی است؛ یعنی تکیه به درون. چشم را ندوزیم به دست دیگران؛ ما تواناییم، ما ثروتمندیم، هم ثروت انسانی داریم - نیروی انسانی ما در دنیا کم‌نظیر است، اگر نگوییم بی‌نظیر - [هم] ثروت های زیرزمینی؛ ثروت های ما فوق‌العاده است. دنیا به ما احتیاج دارد؛ به قدری که دنیا به ما احتیاج دارد، ما به دنیا احتیاج نداریم. امروز دنیا روی کاکُل نفت و گاز میچرخد؛ ما در دنیا اولْ‌کشوریم در همه‌ی فهرست بلندِ کشورهای دنیا. 1392/11/28 ]بنابر این اقتصاد مقاومتی[ درون‌زا است، امّا برون‌گرا است؛ با اقتصادهای جهانی تعامل دارد، با اقتصادهای کشورهای دیگر با قدرت مواجه میشود. بنابراین درون‌زا است، امّا درون‌گرا نیست... اینها را که عرض می کنم، برای خاطر این است که در همین زمینه‌ها الان قلم ها و زبان ها و مغزهای مغرض، مشغول کارند که [القا کنند] "بله، اینها می خواهند اقتصاد کشور را محدود کنند و در داخل محصور کنند". انواع و اقسام تحلیل‌ها را برای اینکه ملّت را و مسئولان را از این راه ـ که راه سعادت است ـ جدا بکنند دارند می کنند. من عرض می کنم تا برای افکار عمومی‌مان روشن باشد.  ۱۳۹۳/۰۱/۰۱

طرح و الگوی علمی جدید متناسب با نیازهای کشور؛ منعطف با تحولات بین المللی بدون تغییر اصول

طبعاً کشوری مثل کشور ما کشور بزرگی است، کشور ریشه‌داری است، کشور دارای موقعیت ممتازی است، امروز در دنیا کشور بسیار آبرومندی است، دارای فرهنگ مترقی است، دارای سابقه‌ی درخشان و مترقی است، دارای هدف های بلندی است، حرف نویی مطرح کرده، کشوری با این خصوصیات - نیاز دارد به اینکه اقتصاد آن با همان خصوصیاتی باشد که در سیاست های اقتصاد مقاومتی مورد ملاحظه قرار گرفته. عرض کردیم این سیاست ها سیاست های متحجری نیست، بسته نیست که اگر چنانچه یک فکر جدید، یک طرح جدید، راه نویی در دنیا به‌وجود آمد، نتواند آن را در خودش هضم کند، به‌هیچ‌وجه این‌جور نیست؛ قابل انعطاف است، می تواند تکمیل بشود، می تواند توسعه پیدا کند، لکن خط مستقیم آن تغییر پیدا نخواهد کرد. ۱۳۹۲/۱۲/۲۰  اقتصاد مقاومتی یک الگوی علمی متناسب با نیازهای کشور ما است امّا منحصر به کشور ما هم نیست.۱۳۹۳/۰۱/۰۱

اقتصاد مقاومتی؛ الگویی جهانی

بسیاری از کشورها، امروز با توجّه به این تکانه‌های اجتماعی و زیرو رو شدن‌های اقتصادی‌ای که در این بیست سی سال گذشته اتّفاق افتاده است، متناسب با شرایط خودشان به فکر یک چنین کاری افتاده‌اند. پس مطلب اوّل اینکه این حرکتی که ما داریم انجام می دهیم، دغدغه‌ی دیگر کشورها هم هست؛ مخصوص ما نیست. [پس از انگیزه‌ها و عوامل تهیه‌ی سیاستهای اقتصاد مقاومتی]، بحرانهای اقتصادی جهانی است؛ که البته اشاره کردم قبلاً که ناشی است از اقتصاد غرب و اقتصاد آمریکا؛ در اروپا هم در حقیقت سرریز مشکلاتِ آمریکا [بود که] مشکلات را دامن زد، اگرچه زمینه‌ی آن وجود داشت؛ در جاهای دیگر هم همین‌جور. ۱۳۹۲/۱۲/۲۰ [لذا] یک الگوی علمی متناسب با نیازهای کشور ما است ــ این آن جنبه‌ی مثبت ــ امّا منحصر به کشور ما هم نیست ۱۳۹۳/۰۱/۰۱

رشد و شکوفایی در شرایط فشار

وظیفه‌ی همه‌ی ما این است که سعی کنیم کشور را مستحکم، غیر قابل نفوذ، غیر قابل تأثیر از سوی دشمن، حفظ کنیم و نگه داریم؛ این یکی از اقتضائات اقتصاد مقاومتی است که ما مطرح کردیم. در اقتصاد مقاومتی، یک رکن اساسی و مهم، مقاوم بودن اقتصاد است. اقتصاد باید مقاوم باشد؛ باید بتواند در مقابل آنچه که ممکن است در معرض توطئه‌ی دشمن قرار بگیرد، مقاومت کند. 1392/01/01 یک اقتصادی داشته باشیم که هم روند رو به رشد اقتصادی در کشور محفوظ بماند؛ هم آسیب‌‌پذیری‌اش کاهش پیدا کند؛ یعنی وضع اقتصادی کشور و نظام اقتصادی جوری باشد که در مقابل ترفندهای دشمنان که همیشگی و به شکل های مختلف خواهد بود، کمتر آسیب ببیند و اختلال پیدا کند. 1391/06/02

مقاوم در برابر تکانه های جهانی

یک اهتمام بیش از متعارف لازم است تا بتوانیم اقتصاد کشور را به شکلی دربیاوریم که از آن طرف دنیا کسی نتواند با یک تصمیم‌گیری، با یک نشست‌وبرخاست، بر روی اقتصاد کشور ما و بر روی معیشت ملّت ما اثر بگذارد؛ این دست ما است، ما باید بکنیم؛ این همان اقتصاد مقاومتی است... اقتصادی که مقاوم است؛ با تحریکات جهانی، با تکانه‌های جهانی، با سیاست های آمریکا و غیر آمریکا زیرورو نمیشود؛ اقتصادی است متّکی به مردم.۱۳۹۳/۰۱/۰۱

تکیه بر مردم

]به عبارت دیگر[ اقتصاد مقاومتی یعنی ما بنای اقتصادی کشور را جوری تنظیم کنیم و ترتیب بدهیم که تکانه‌های جهانی در آن اثر نگذارد. یک‌روز عزا نگیریم که نفت از ۱۰۰ دلار رسید به ۴۵ دلار؛ یک‌روز عزا نگیریم که آمریکایی‌ها ما را تهدید میکنند که فلان‌چیز و فلان‌چیز و فلان‌چیز را تحریم میکنیم یا عملاً تحریم بکنند؛ عزا نگیریم که اروپایی‌ها کشتی‌رانیِ ما را تحریم کردند. اگر در کشور اقتصاد مقاومتی باشد، هیچ‌کدام از این تکانه‌های بین‌المللی نمیتواند به زندگی مردم آسیب وارد کند. اقتصاد مقاومتی یعنی این؛ یعنی در داخل کشور، ساختِ اقتصادی و بنای اقتصادی جوری باشد که از نیروهای مردم استفاده بشود، کمک واقعی گرفته بشود، برنامه‌ریزی بشود، بنای اقتصادی استحکام پیدا کند - که من حالا مواردی را ذکر خواهم کرد که این کارها باید انجام بگیرد - تکیه‌ی مسئولان کشور بر این باشد که حرکت اقتصادی کشور را این‌جوری قرار بدهند. اگر این شد، شکوفایی خواهد شد؛ اگر این شد، از تهدید دشمن دیگر نمیترسیم، از تحریم دیگر تنمان نمیلرزد، از پایین افتادن قیمت نفت عزا نمیگیریم؛ این اقتصاد مقاومتی است. تکیه‌ی عمده‌ی اقتصاد مقاومتی هم باز روی مردم است؛ روی تولید داخلی است. 1393/11/29

اوج دهنده حرکت عظیمِ مردم

یکى از افراد هیئت مذاکره‌کننده چندى پیش حرف خوبى زد، گفت اگر به توافق هم نرسیدیم، آسمان به زمین نمى‌آید، دنیا به آخر نمیرسد؛ خب، نشود. حرف درستى است. ما آن‌چنان که حالا آنها خیال کردند، ضرر نمیکنیم؛ تصوّر کردند که اگرچنانچه چنین بشود، چنان خواهد شد؛ نه، راه حل وجود دارد، راه حل همین اقتصاد مقاومتى است که ضربه‌هاى دشمن را اوّل کم اثر میکند، کاهش میدهد که این مالِ کوتاه‌مدّت است، در میان‌مدّت و بلندمدّت به حرکت عظیمِ مردم اوج میدهد. اقتصاد مقاومتى این‌جورى است. آن‌کسانى که صاحب‌نظر در زمینه‌ى اقتصادند، بعد از آنکه ما اقتصاد مقاومتى را اعلام کردیم، قضاوتشان این بود. ما راه حل داریم، آنها راه حل ندارند.۱۳۹۳/۰۹/۰۶

اقتصاد مقاومتی یعنی رشد در شرایط تحریم بعنوان یک مطالبه عمومی

اقتصاد مقاومتی یعنی آن اقتصادی که به یک ملت امکان می دهد و اجازه می دهد که حتّی در شرائط فشار هم رشد و شکوفائی خودشان را داشته باشند. این یک فکر است، یک مطالبه‌ی عمومی است. یعنی آن اقتصادی که در شرائط فشار، در شرائط تحریم، در شرائط دشمنی‌ها و خصومتهای شدید می تواند تضمین کننده‌ی رشد و شکوفائی یک کشور باشد.۱۳۹۱/۰۵/۱۶

تدبیری بلند مدت و همیشگی؛ یک سیاست راهبردی

سؤال این است که آیا مطرح کردن اقتصاد مقاومتی در شرایط کنونی، به معنای این است که ما یک حرکت مقطعی می خواهیم انجام بدهیم؟ چون حالا کشور دچار تحریم و دچار فشار و دچار جنگ اقتصادی است، همچنان که مثلاً هیئت های فکر و عمل برای مقابله‌ی با جنگ اقتصادی تشکیل میشود، این سیاست ها را برای این ابلاغ کرده‌ایم؟ جواب این است که نه، به‌هیچ‌وجه این‌جوری نیست؛ این سیاست ها سیاست های بلندمدت است؛ برای امروز هم مفید است، برای دورانی که هیچ تحریمی هم ما نداشته باشیم مفید است؛ یعنی سیاست های بلندمدتی است که بنای اقتصاد کشور بر این ها گذاشته می شود؛ تدبیر مقطعی نیست، این یک تدبیر بلندمدت است، یک سیاست راهبردی است. ۱۳۹۲/۱۲/۲۰ در اینکه گفتیم اقتصاد مقاومتی بهترین راه حلّ مشکلات اقتصادی کشور است شکّی نیست، امّا معنای آن این نیست که ناظر به مشکلات کنونی کشور است ـ که یک مقداری از آن مربوط به تحریم است، یک مقداری از آن مثلاً مربوط به غلط بودن فلان برنامه است ـ نه، این مال همیشه است.  اقتصاد مقاومتی یعنی مقاوم‌سازی، محکم‌سازی پایه‌های اقتصاد؛ این چنین اقتصادی چه در شرایط تحریم، چه در شرایط غیر تحریم، بارور خواهد بود و به مردم کمک میکند. 1393/01/01

سیاست های کلی اقتصاد مقاومتی با سایر سیاست های اعلام شده چه تفاوتی دارد؟

قبلاً سیاستهای گوناگونی در زمینه‌های اقتصادی ابلاغ شده است؛ مثل سیاست انرژی، سیاست تولید ملی، سیاست اصل ۴۴، سیاست امنیت سرمایه‌گذاری، سیاستهای آب و غیره؛ در آن سیاستها آنچه کانون توجه در هر بخشی بوده است، ارائه‌ی نقشه‌ی‌راه بوده؛ یعنی خواستیم مثلاً در زمینه‌ی تولید ملی یا مسئله‌ی آب یا مسئله‌ی انرژی و امثال اینها نقشه‌ی‌راهی ارائه بشود که براساس آن، مسئولان، کار خودشان را پیش ببرند. [اما] در این سیاستها تنها مسئله‌ی نقشه‌ی‌راه نیست، بلکه در اینجا شاخصهای درستْ پیمودن راه هم مطرح شده؛ درست مثل علائم راهنمایی و رانندگی. در بندهای مختلف این سیاستها وظایفی تعیین شده‌است که در واقع این وظایف تضمین‌کننده‌ی درستی حرکت در این راه است؛ یعنی این سیاستها که فراگیر و عمومی و کلی است، در هر بخشی شاخصه‌هایی را مشخص کرده است که در مطالعه‌ی بندهای سیاستها، کارهایی که باید انجام بگیرد، مشخص است. مجموعه‌ی سیاستهای اقتصاد مقاومتی در واقع یک الگوی بومی و علمی است که برآمده‌ی از فرهنگ انقلابی و اسلامی ما است؛ متناسب با وضعیت امروز و فردای ما است. 1392/11/20 

اقتصاد مقاومتی به معنای مقاوم ساختن پایه‌های اقتصاد، یکی از وظایف عمومی امروز ما است و همه میتوانند در آن نقش ایفا کنند، هم مسئولین و مسئولین قوای سه‌گانه، هم آحاد مردم، هم کسانی که دارای مهارت کارند، هم کسانی که دارای سرمایه‌اند، هم صاحب‌نظران.۱۳۹۳/۰۱/۰۱

پی نوشت:

۱۳۹۱/۰۵/۱۶ -  بیانات در دیدار با دانشجویان

1391/06/02 -  بیانات در دیدار با رئیس‌جمهوری و اعضای هیأت دولت‌

1392/01/01 -  بیانات در حرم مطهر رضوی

۱۳۹۲/۰۶/۰۶ - بیانات در دیدار رئیس‌جمهور و اعضای هیأت دولت

1392/11/20  -  بیانات در جلسه تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی

1392/11/28 -  بیانات در دیدار مردم آذربایجان

۱۳۹۲/۱۲/۲۰  -  بیانات در جلسه تبیین سیاست‌های اقتصاد مقاومتی

۱۳۹۳/۰۱/۰۱ - بیانات در حرم مطهر رضوی

1393/02/23 -  بیانات در دیدار مردم استان ایلام

۱۳۹۳/۰۹/۰۶ -  بیانات در دیدار اعضاى مجمع عالى بسیج مستضعفین

1393/11/29 -  بیانات در دیدار مردم آذربایجان