پنجشنبه 20 مرداد 1401 13:29 ساعت
شناسه خبر : 359750
پرونده فضایی شدن ایران از ابتدا تا امروز؛
ماجرای ابراز نگرانی رهبرانقلاب از توقف صنعت فضایی کشور در دولت روحانی/ برجام نانوشته چگونه پروژههای علمی را با خودتحریمی مواجه کرده بود؟
دولت حسن روحانی علاوه براینکه بخاطر فشار آمریکاییها از پرتاب ماهواره دوستی منصرف میشود، برای جلوگیری از ایجاد تنش پرتاب بقیه ماهوارههای ساخته شده را نیز به تاریخ میسپارد تا مبادا خاطر آمریکاییها از پیشرفت فضایی کشور نگران شود!
گروه سیاسی-رجانیوز: چند روز قبل ماهواره ایرانی «خیام» از مقر فضایی «بایکونور» قزاقستان با موفقیت به فضا پرتاب شد. ماهواره «خیام» به عنوان یکی از دستاوردهای ارزشمند کشور در عرصه صنعت فضایی، یک ماهواره سنجش از راه دور است که تمامی فرامین کنترل، هدایت و بهرهمندی از امکانات آن توسط دانشمندان ایرانی انجام میشود. ماهواره «خیام» ششمین ماهواره ایرانیست که پرتاب و جاگیری آن در مدار زمین موفقیتآمیز بوده است. پرتاب این ماهواره درحالی صورت گرفته است که در زمان دولت حسن روحانی روند رشد و پیشرفت صنعت فضایی کشور متوقف شده بود. اکنون با روی کار آمدن دولت سیزدهم صنعت فضایی به یکی از اولویتهای وزارت ارتباطات تبدیل شده و امیدها برای پا گرفتن این صنعت و بهرهمندی از کاربرهای آن زنده شده است.
به گزارش رجانیوز، صنعت فضایی، از جمله صنایع پرکاربرد جدید است که بر لبه دانش و تکنولوژی قرار داد. عمر این صنعت کمتر از صد سال است و اهمیت بسیار زیادی در میان کشورهای پیشرفته دنیا دارد. ماهوارههایی که در صنعت فضایی ساخته میشوند وظیفه گردش به دور سیارهای خاص را بر عهده دارند که از این راه، اطلاعات ارزشمند و کاربردیای در اختیار کشورها میگذارند.
صنعت فضایی چه کاربردهایی دارد؟
کارشناسان حوزه صنعت فضایی اذعان دارند که ماهوارهها در زندگی روزمره انسانها اهمیت ملموس و عینیای دارند. دادهها و اطلاعاتی که توسط ماهوارهها به دست میآیند باعث بهبود کیفیت زندگی جوامع بشری میشوند. همچنین در آیندهای نهچندان دور توانمندی در صنعت فضایی تبدیل به یکی از موئلفههای اصلی قدرت کشورها خواهد شد. از جمله مهمترین کاربردهای میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
پیشبینی آب و هوا و نظارت بر آب و هوا: پیشبینی دقیق وضعیت آب و هوا یکی از کاربردهای ماهوارهها است که بر تصمیمهای شخصی-حاکمیتی تأثیر میگذارد. به کمک این قابلیت ماهوارهها، روزانه با دادن هشدارهای عمومی جان هزاران نفر نجات داده میشود. همچنین این ماهوارهها شاخصهای مهم آب و هوایی همچون گازهای گلخانهای که در سلامت کلی اکوسیستم زمین اثر گذار هستند را کنترل میکنند. بدون وجود این نوع اطلاعات زیست محیطی از ماهوارهها، برنامههای مقابله با تغییرات آب و هوایی اساس علمی کمتری دارند.
کشف اطلاعات از منابع زمین: عکسهای هوایی که توسط ماهوارهها تهیه میشود اطلاعات مهمی در زمینه تولید محصولات کشاورزی، مدیریت شیلات، مدیریت آب شیرین، مدیریت جنگلداری، نظارت بر فعالیتهای مضر از جمله قطع غیرقانونی درختان، شکار غیرقانونی حیوانات، آتشسوزی و استخراج معادن برای محیط زیست فراهم میکند.
خدمات ارتباطی مبتنی بر ماهوارهها: قابلیتهای ارتباطاتی ماهوارهها تحولی شگرف در ارتباطات روزمره ایجاد کرده است. امکان تماسهای تلفنی بینالمللی و بینشهری، تماسهای ویدئویی، فعالیت رسانههای اجتماعی، تلویزیون و رادیو ماهوارهای توسط ماهوارهها تامین میشود.
خدمات موقعیتیابی، ناوبری و زمانبندی مبتنی بر ماهواره: سیستمهای ماهوارهای جهانی، میتوانند مکانی را با چند متر خطا(یا خیلی کمتر) در هر نقطه از سطح زمین مشخص کنند. این دستاورد باعث «افزایش کیفیت ناوبری زمینی، دریایی و هوایی»، کشاورزی دقیقتر، اثرگذاری بر عملیاتهای نظامی و بسیاری دیگر از جنبههای صنعتی و اجتماعی زندگی روزمره شده است.
ورود ایران به باشگاه کشورهای فضایی
جمهوری اسلامی ایران از معدود کشورهاییست که به توانمندی در صنعت فضایی دست یافته و تاکنون انواع مختلفی از ماهوارههای فضایی را تولید و پرتاب کرده است.
اولین ماهوارهی ایرانی در زمان دولت نهم با نام «مصباح» تولید شد. ماهواره «مصباح»، برای پرتاب نیاز به تأیید علمی توسط سازمان فضایی ایتالیا را داشت. پس از تأیید علمی این ماهواره، نوبت به آزمایش نهایی میرسد. از آنجا که آزمایشگاه تست فقط توسط اروپا قابل انجام بود، ماهواره «مصباح» به ایتالیا منتقل شد. همه امیدها به سمت پرتاب این ماهواره تماما ایرانی بود که با بد قولی و بدعهدی کشور ایتالیا، تمامی امیدها از بین رفت. بدعهدی که نه تنها منجرب پرتاب این ماهواره نشد، بلکه حتی به بهانه تحریم، مصادره شد.
جمهوری اسلامی ایران تاکنون موفق به تولید بیش از ۱۰ ماهواره شده است. اولین ماهواره تماما ایرانی که با موفقیت به فضا پرتاب شد، ماهواره «امید» بود. ساخت ماهواره «امید» از سال ۸۴ شروع شد و تا سال ۸۷ به طول انجامید. این ماهواره در بهمن سال ۸۷ توسط ماهوارهبر ایرانی «سفیر امید» از پایگاه سمنان به فضا پرتاب شد. بعد از موفقیت در پرتاب این ماهوارهای جمهوری اسلامی ایران به جمع ۱۰ کشور دارای تکنولوژی و دانش فضایی و توانمندی پرتاب ماهواره به مدار پیوست.
پرتاب ماهواره امید | دانلود فیلم
دومین ماهوارهای که توسط داشمندان ایرانی ساخته و پرتاب موفقیتآمیزی داشت، ماهواره «رصد» بود. این ماهواره به عنوان نخستین ماهواره تصویربردار ایرانی ۲۵ خرداد سال ۹۰ به فضا پرتاب شد. هرچند که این ماهواره عمر کوتاهی داشت اما مأموریتاش را که تصویربرداری از نقاط استراتژیک بود به خوبی انجام داد.
پرتاب ماهواره رصد | دانلود فیلم
ماهوارۀ «نوید علم و صنعت» سومین ماهواره ایرانی بود که ۱۴ بهمن ۱۳۹۰ از پایگاه فضایی سمنان با موفقیت به فضا پرتاب شد. این ماهواره که توانست دو ماه فعالیت موفقیتآمیز داشته باشد، نخستین ماهوارۀ ساخت مرکز تحقیقات ماهوارهای دانشگاه علم و صنعت بود که در ۱۴ بهمن ۱۳۸۸ مصادف با روز فناوری فضایی رونمایی شد. مأموریت این ماهواره تصویربرداری از زمین با وضوح تصویر ۷۵۰ متر بود.
پرتاب ماهواره نوید | دانلود فیلم
پس از مدتها كه خبری از فعاليتهای فضايی ايران نبود، ۱۳ بهمن سال ۹۳ ماهواره فجر با موفقيت به فضا پرتاب شد. همچنین ماهواره فجر با ماهوراهبر «سفیر فجر» که کلیه مراحل طراحی و ساخت آن بهصورت بومی در سازمان صنایع هوافضای وزارت دفاع انجام شده بود، به فضا پرتاب شد,
فیلم پرتاب ماهواره فجر | دانلود فیلم
در سالهای ۹۷ و ۹۸ پرتاب ماهوارههای ایرانی موفقیت چندانی نداشتند تا اینکه در اردیبهشت ماه سال ۹۹، سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، اولین ماهواره نظامی ایرانی را به فضا پرتاب کرد. ماهواره «نور» به وسیله ماهوارهبر سه مرحلهای و سوخت ترکیبی «قاصد» به فضا پرتاب و در مدار ۴۲۵ کیلومتری زمین تزریق شد. که کماکان در مدار زمین قرار دارد.
پرتاب ماهواره نور یک | دانلود فیلم
دومین ماهواره نظامی ایران با نام نور-۲ در اسفند ماه سال گذشته توسط ماهوارهبر سه مرحلهای و سوخت ترکیبی قاصد نیروی هوافضای سپاه به فضا پرتاب و با موفقیت در مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین تزریق شد. نور-۲ که ماهوارهای سنجشی و شناسایی است با سرعت ۷/۶ کیلومتر بر ثانیه و ۴۸۰ ثانیه پس از پرتاب در مدار ۵۰۰ کیلومتری قرار گرفت.
پرتاب ماهواره نور دو | دانلود فیلم
ماهواره خیام ششمین ماهواره ایرانی بود که با موشک سایوز روسی از مقر فضایی بایکونور در قزاقستان به به مدار ۵۰۰ کیلومتری زمین پرتاب شد. ماهواره خیام یک ماهواره سنجش از دور است که تمامی فرامین مربوط به کنترل و بهره برداری از این ماهواره از روز اول و بلافاصله پس از پرتاب توسط کارشناسان ایرانی مستقر در پایگاههای فضایی متعلق به وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات در خاک جمهوری اسلام ایران انجام شده است.
بیشتر بخوانید:
با روی کار آمدن دولت حسن روحانی علاوه بر اقتصاد و فرهنگ به صنعت فضایی کشور نیز ضربات سختی وارد شد؛ این ضربه به گونهای بود که از سال ۹۳ تا پایان دولت روحانی هیچگونه پرتاب موفق ماهوارهای صورت نگرفت. طبق گزارش کمیته رصد نقشه جامع علمی کشور تا سال ۹۶، فقط ۱۹ درصد اهداف سند توسعه هوافضا محقق شد! در واقع رشد سالانه اهداف سند توسعه هوافضا در سالهای ۱۳۹۲ و ۱۳۹۳ هر کدام یک درصد، سال ۱۳۹۴ دو درصد و سال ۱۳۹۵ یک درصد بوده است. این اتفاق درحالیست که ایران سریعترین رشد فضایی در دنیا داشته است و در مدت زمان ۱۷ سال توانسته در صنعت فضایی از نقطه صفر به مرحله پرتاب موفق ماهواره به فضا برسد. همچنین از زمان امضای برجام تا زمان خروج آمریکا از برجام هیچ تلاشی برای پرتاب ماهوارهای بومی صورت نگرفت.
دکتر مرتضی براری، رئیس وقت سازمان فضایی ایران، سال ۹۶ با حضور در یک برنامه تلویزیونی در پاسخ به این سوال که «چرا ماهوارهای به فضا پرتاب نمیشود؟»، گفت: «در ده سال اخیر نهادسازی، توسعه زیرساختها و آزمایشگاهها و فناوری انجام شده است و فناوریهای زیادی محقق شدهاند. [اکنون] نظر بر این است بهجای ماهوارههای دانشگاهی، ماهوارههای عملیاتی را پرتاب کنیم. از طرفی انتظار جامعه این است که ماهوارههایی که به فضا پرتاب میشوند در مدار ماندگار بمانند و خدماتی هم به جامعه ارائه شود».
در واقع بهانه دولتمردان وقت برای توقف روند رو به رشد صنعت فضایی کشور پرتاب ماهوارههای عملیاتی بهجای ماهوارههای آزمایشگاهی بود؛ اما در طول هشت سال عمر دولت روحانی هیچ ماهواره عملیاتیای پرتاب نشد!
برجام نانوشته فضایی
روستا آزاد، رئیس سابق دانشگاه صنعتی شریف، در یک گفتگوی تلوزیونی درباره وضعیت صنعت فضایی و توقف پرتاب ماهوارههای داخلی از جمله ماهواره دوستی بیان کرد: «بعد از همه ملاحظات رفت تا موشک برای پرتاب بسته شد، روی سکو هم رفت، آسوشیدپرس فیلمش را هم گرفت و از بالا عکسش را هم ماهواره گرفت. بعد از اینکه آمریکا هشدار داد به ایران، بلافاصله فیوز کشیده شد. الان دو مرتبه به آشیانه برگشته است که خیلی هم خطرناک است. دلم میخواست وقتی که جلوی رونمایی ماهواره شریف صدر را گرفتند، میآمدند گزارش تهیه میکردند از اشک و گریه بچهها که میریختند. بچههای دکتری ارشد، استاد دانشگاه که چرا نگذاشتند رونمایی شود. همان زمان من این طرف و آن طرف، به ریاست جمهوری مکاتبه کردم. آخر حرفشان این بود که این کارها به شما ربطی ندارد».
درواقع دولت حسن روحانی علاوه براینکه بخاطر فشار آمریکاییها از پرتاب ماهواره دوستی منصرف میشود، برای جلوگیری از ایجاد تنش پرتاب بقیه ماهوارههای ساخته شده را نیز به تاریخ میسپارد تا مبادا خاطر آمریکاییها از پیشرفت فضایی کشور نگران شود! رخوت، تعلل، عدم اراده و اعتقاد به توان داخلی و تزتزل در برابر امر بیگانگان موجب شد تا کشوری که در کمترین زمان ممکن به باشگاه کشورهای فضایی ورود پیدا کرد و جزء ده کشور صاحب فناوری فضایی شد، در طول هشت سال درجا بزند و ضربات جبرانناپذیری همچون صنعت هسته ای، در برجامی نانوشته، بر پیکره صنعت فضاییاش وارد شود.
همچنین در طول هشت سال عمر دولت تدبیر و امید، هیچگاه جلسات شورای عالی فضایی کشور، به عنوان اصلیترین و تنها نهاد سیاستگذاری در حوزه فضایی کشور، تشکیل نشد. عدم تشکیل جلسات شورای عالی فضایی سبب شد که تکلیف بسیاری از پروژههای صنعت فضایی مشخص نشود و نقشه راه فناوری فضایی کشور معطل تصمیمات سیاستگذاران آن باقی بماند.
این اتفاق درحالیست که رهبر انقلاب در مهرماه سال ۹۵ در دیدار با نخبگان علمی جوان از روند کند صنعت فضایی گلایه و ابراز نگرانی کرده و فرموده بودند: «گزارشهایی به من میرسد که بعضی از طرحهای کلان در موضوعات تحقیقاتی مهم مثل هوافضا، ماهواره و امثال اینها، دچار توقف یا لنگی است؛ این من را نگران میکند، این را میخواهم اینجا بگویم که مطالبه عمومی باشد. من از مسئولین امر به طور جدی درخواست میکنم به این مسائل بپردازند. این طرحها، طرحهای بسیار مهمی است؛ حتی بعضی از طرحهای تحقیقاتی مربوط به انرژی هستهای همین طور؛ اینها نبایستی مطلقا توقف پیدا کند؛ نباید تعطیل یا نیمهتعطیل باشد که میگویند بعضی از اینها نیمهتعطیل است یا بعضی مشرف به تعطیل است».
و اینک خیام
دولت روحانی که از سال ۹۲ الی ۱۴۰۰ در رأس امور قرار داشت نماد بیتدبیری و ناامیدی در صنعت فضایی کشور بود. با روی کار آمدن دولت سیزدهم اتفاقات امیدوار کنندهای در صنعت فضایی رخ داد. بودجه صنعت فضایی در سال ۱۴۰۱ حدود پنج برابر افزایش پیدا کرد. در صورتی که در دوره دولت تدبیر و امید، بودجه تخصیص یافته به این صنعت، در حداقلترین مقدار ممکن بود. البته اقدامات دولت سیزدهم تنها منحصر به افزایش بودجه نشد و جلسات شورای عالی فضایی بعد از یازده سال با حضور رئیسجمهور برگزار شد.
ماهواره «خیام» ششمین ماهواره تماما ایرانی است که توسط ماهوارهبر «سایوز» با همکاری کشور روسیه به فضا پرتاب شده و در مدار ۵۰۰ کیلومتری قرار گرفته است. عمر عملیاتی این ماهواره ۵ سال و وزن دقیق آن ۶۰۰ کیلوگرم گزارش شده است. ماهواره «خیام» یک ماهواره سنجش از دور است که تمامی فرامین آن به دست دانشمندان ایرانی در خاک جمهوری اسلامی ایران قابل ثبت است. دادههای دریافت شده از ماهواره «خیام»، برای ارتقا بهرهوری در حوزه کشاورزی، مدیریت مخاطرات طبیعی، مقابله با ساخت و سازهای غیر مجاز، پایش مخاطرات زیست محیطی، پایش مرزهای کشور، پایش دقیق منابع آبی کشور، پایش تغییرات کاربری، مقابله با جنگل خواری و پایش معادن و اکتشافات معدنی استفاده میشود. دقت تصویربرداری این ماهواره حدود یک متر گزارش شده است و میتواند طیفهای مختلف اپتیکال را اندازهگیری کند.
پرتاب ماهواره خیام به فضا را میتوان نشانهی دیگری از تغییر رویکرد و نگاه دولت سیزدهم به صنعت فضایی دانست و نسبت به رشد و پیشرفت این صنعت در آیندهای نردیک امیدوار بود.
لینک کوتاه »
http://rajanews.com/node/359750
لینک کوتاه کپی شد