هم اکنون عضو شبکه تلگرام رجانیوز شوید
گروه تاریخ-رجانیوز: آیتالله ابراهیم امینی یکی از جمله شخصیتهای اثرگذار در تاریخ انقلاب است که متعاقب نهضت امام خمینی فعالیتهای سیاسی خود را علیه رژیم پهلوی آغاز کرد. وی مبارزات خود را تا براندازی رژیم شاهنشاهی ادامه داد و بعد از پیروزی انقلاب نیز در عرصههای مهم سیاسی فعالیتهای خود را ادامه داد.
تولد و تحصیلات
آيتالله ابراهيم حاج امينی معروف به «امينی» فرزند حاج حسين در سال 1304 ش در نجفآباد ديده به جهان گشود. پنج ساله بود كه پدرش درگذشت و مادرش سرپرستی او را برعهده گرفت. او تحصيلات ابتدايی را در يكی از مدارس شبانه غيردولتی زادگاه خود به پايان رساند.
در كودكی، در جلسات سخنرانی حاج شيخ احمد حججی كه از دانشمندان نجفآباد بود شركت میكرد. علاوه بر آن در كلاس درس مسائل شرعی حاجعلی منتظری كه مردی كشاورز و فردی زاهد و متدين بود حضور مییافت و به اين خاطر علاقه شديدی به تحصيل علوم ديني و دروس حوزوی پیدا كرد؛ به همین علت در فروردین سال 1321 ش همراه دو نفر از دوستانش به حوزه علمیه قم رفت و در مدرسه حاج ملاصادق سكونت نمود و در درس اخلاق امام خمینی كه عصرهای پنجشنبه و جمعه در مدرسه فیضیه تشكیل میشد، حضور پیدا كرد. شبهای جمعه نیز در درس اخلاق حاج آقا حسین قمی شركت میكرد.
با فرا رسیدن تعطیلات تابستان به نجفآباد بازگشت و در مدرسه علمیه نجفآباد به درس و بحث مشغول شد. بر اثر شروع جنگ جهانی دوم و ورود متفقین، ارزاق عمومی كم و گران شدهبود، لذا نتوانست به قم برود. به توصیه اساتید و دوستان برای ادامه تحصیل به اصفهان رفت و در مدرسه نوریه ساكن شد. پس از چندی از مدرسه نوریه به مدرسه كاسهگران نقل مكان كرد و در آنجا حجرهای به او دادند، اما ناچار بود برای درس، هر روز از آنجا پیاده به مدرسه «جدهی بزرگ» برود. در این فاصله مقداری از قرآن و اشعار الفیه ابن مالك را حفظ نمود. بعد از چندی به حجرهای در مدرسه جدهی بزرگ نقل مكان كرد.
اساتید
وی منطق و ادبیات را در محضر آقا شیخ رمضانعلی ملایی، آقا شیخ هاشم جنتی، حاج میرزا محمود معین نجفآبادی و سید محمد جواد غروی و معالم الاصول و اكثر كتب شرح لمعه را از شیخ محمد حسن عالم فراگرفت و قسمت منطق منظومه سبزواری را نزد حاجآقا صدر عاملیكوهپایی خواند. در همین درس بود كه با دكتر سید محمد بهشتی آشنا شد. بیع مكاسب را نزد سید عباس دهكردی و حیدر علی برومند و قوانین الاصول را از سید علی اصغر محقق فراگرفت.
وی تدریس برخی از كتابهای منطق و ادبیات را از همان زمان در حوزه اصفهان آغاز كرد. پس از شش سال اقامت در اصفهان، مهر ماه 1326 ش برای ادامه تحصیلات به حوزه علمیه قم بازگشت كه در آن زمان ریاست آن برعهده آیتالله بروجردی بود. بدین ترتیب پس از گذراندن امتحان سطح وارد حوزه علمیه قم شد.
بقیه رسائل و مكاسب را نزد آقای سلطانی و حاج رضا بهاءالدینی و آقای مجاهدی به اتمام رساند و جلد اول كفایه را نزد آیتالله مرعشی نجفی و جلد دوم را نزد آیتالله گلپایگانی و منظومه حكمت حاجی سبزواری را نزد علامه سید محمد حسین طباطبایی فراگرفت.
در سال 1328 ش در جلسه بحث خصوصی علامه طباطبایی شركت نمود كه از جمله افراد جلسه میتوان به مرتضی مطهری، سیدمحمد حسینی بهشتی، ناصر مكارم شیرازی، شیخ جعفر سبحانی، شیخ عبدالحمید شربیانی، محمد تقی مصباح یزدی، شیخ عبدالله جوادی آملی و جمعی دیگر اشاره كرد. نتیجه اولیه این جلسات تألیف كتاب «اصول فلسفه و روش رئالیسم» بود كه با پاورقیهای شهید مطهری چاپ و منتشر شد.
بعد از تبعید امام خمینی به عراق، بحث خارج حج را نزد آیتالله گلپایگانی فراگرفت و سپس به تدریس علوم دینی پرداخت. او در ایام محرم و رمضان برای تبلیغ و وعظ به بعضی از روستاها و شهرستانها میرفت و در سال 1344 نوشتن كتاب «دادگستر جهان» را شروع كرد كه اولین تألیف ایشان دربارهی امام زمان (عج) بود.
مبارزات سیاسی
فعالیتهای سیاسی اجتماعی آیتالله امینی به طور جدی از سال 1341 آغاز شد. در این سال وی در جلساتی سری شركت كرد كه اعضای آن آقایان: حاجشیخعبدالرحیم ربانی شیرازی، علی مشكینی، علی قدوسی، حسینعلی منتظری، محمدتقی مصباحیزدی، مهدی حائری تهرانی، علیاكبر هاشمی رفسنجانی و احمد آذری قمی بودند. این جلسات اساسنامه مفصلی داشت و اهدافی كه دنبال میكرد به قرار زیر بود:
1ـ اصلاح حوزه علمیهی قم
2ـ تبلیغ اسلام
3ـ امر به معروف و نهی از منكر
4ـ سعی در اجرای احكام سیاسی، اجتماعی و اقتصادی اسلام.
جلسه كاملاً سری و منظم بود و مسئولیت بین افراد تقسیم شده بود. بعدها همین جلسه هسته مركزی «جامعه مدرسین» را تشكیل داد. در سال 1342 كه مبارزه ضدرژیم پهلوی شروع شد، تشكل مذكور بدون اینكه خودش را به صورت یک جمعیت متشكل معرفی كند، با جدیت تمام در خدمت نهضت امام خمینی بود و از آن حمایت میكرد.
آیتالله امینی در چاپ و نشر اعلامیهها، تشویق علما و مراجع برای همكاری، تشویق مردم به اعتصاب، مسافرت به شهرستانها و اعزام طلاب به شهرستانها و تشویق مدرسان به امضای اعلامیهها، جدی و فعال بودند. بعد از بازگشت امام خمینی در 15 خرداد 1342 ش این مجموعه در روشن كردن اذهان مردم و تشویق مراجع و علمای قم و شهرستانها كوشید. با تبعید امام به تركیه و سپس نجف اشرف، مسئولیت ارتباط امام با مردم و هدایت مردم و گرم نگه داشتن میدان مبارزه را بر عهده داشت و در همه این مراحل از گزند ساواك در امان نبود، ولی برخلاف سایر دوستانش به زندان یا تبعید گرفتار نشد.
آیتالله امینی با تشكیل جلسات مشترک تشویق آنان به اقدامات مناسب، در تهیه اطلاعیهها نقش فعالی داشت و یکی از یازده نفری بود که بعد از وفات آیتالله حکیم اعلامیه مرجعیت امام خمینی را امضا نمود.
آیتالله امینی درباره تأثیر این اعلامیه میگوید: اين كار دو فايده مهم دربرداشت: يكي اينكه در مرجعيت عامه ايشان [امام خمینی] تأثير داشت. دوم اينكه با توجه به مصونيتِ قانوني مرجع تقليد به جلوگيري از حكم اعدام كمك كرد. زمانی که امام خمینی از نجف اشرف به پاریس تشریف برد، وی به پاریس رفت و با امام درباره حوادث ایران گفتگو کرد.
آیتالله ابراهیم امینی در مورد ملاقات خود با امام خیمنی میگوید: پس از سلام و احوالپرسی و اظهار ارادت، نگرانی خودم را نسبت به بعد از پيروزی و سقوط رژيم و احتمال سلطه حزب توده عرض كردم و گفتم: «لازم است براي آمادگی انقلابيون جهت اداره كشور دستور بفرماييد هرچه زودتر حزبی تأسيس شود. مبادا بهوسيله حزب توده غافلگير شويم». امام عصباني شد و فرمود: «حزب نمی خواهيم. تحزب اختلافانگيز است. همه مردم اسلام را می خواهند». عرض كردم: «اين صحيح، ولي بعد از پيروزي چه كسی زمام امور را در دست خواهد گرفت؟ آيا فرد يا افرادي را در نظر گرفته ايد؟» جواب دادند: «آن وقت ادارهكننده پيدا میشود».
بعد پیروزی انقلاب اسلامی
بعد از پیروزی انقلاب، آیتالله امینی همراه سایر اعضای جامعه مدرسین در خدمت امام و انقلاب قرار گرفت. پانزده روز بعد از پیروزی انقلاب، از سوی امام مأموریت یافت تا به استان هرمزگان برود و به امور نهادهای نوپا و اوضاع ارتش و ادارات بندرعباس، جزیره کیش و دیگر جزایر استان و وضع علمای اهل سنت و حوزههای علمیه رسیدگی کند. از این رو، چند ماه در آنجا توقف کرد و در بین طلاب و علمای اهل سنت مبلغی تقسیم نمود که بعد از آن به دستور امام خمینی به صورت شهریه مستمر درآمد. بعد از مراجعت از هرمزگان، بار دیگر امام خمینی ایشان را مأمور کرد به استان مازندران، به ویژه ترکمنصحرا برود و به امور آنجا رسیدگی کند. همچنین برای اجرای فرمان عفو امام به همدان، ملایر و نهاوند نیز سفر کرد.
مسئولیتها
آیتالله امینی در اولین دوره انتخابات مجلس خبرگان رهبری از استان چهارمحال بختیاری به نمایندگی برگزیده شد. در آن دوره در کمیسیونهای آن عضوی فعال بود؛ بعد از دو سال به عنوان نایب رئیس مجلس خبرگان و سپس رئیس دبیرخانه به فعالیت پرداخت.
در سال 1368 به حکم امام خمینی به عضویت شورای بازنگری قانون اساسی درآمد و در کمیسیون ولایت فقیه در سمت نایب رئیس کمیسیون به فعالیت پرداخت. در دوره دوم و سوم مجلس خبرگان رهبری هم از سوی مردم چهارمحال بختیاری به مجلس خبرگان راه یافت و به عنوان نایب رئیس و عضو کمیسیون 107 و هیئت تحقیق انتخاب شد. مسئولیتهای دیگر آیتالله امینی عبارتاند از: عضو هیئت امنای دانشگاه امام صادق (ع)، عضو هیئت امنای مجمع جهانی علوم اسلامی طلاب غیرایرانی، عضو هیئت علمی و برنامهریزی مجمع جهانی علوم اسلامی، مسئول بخش فرهنگی جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، مدرس حوزه علمیه قم، عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام. آیتالله امینی از سال 1371 به دستور مقام معظم رهبری، حضرت آیتالله خامنهای به امامت جمعهی شهر قم منصوب شده است و به اتفاق آیتالله مشکینی و آیتالله جوادی آملی هر سه هفته یک مرتبه به نوبت نماز جمعه قم را اقامه میکنند.
تألیفات
از مرحوم آیتالله امینی آثاری چند به یادگار مانده است:
۱. بررسی مسائل کلی امامت؛
۲. همه باید بدانند؛
۳. بانوی نمونه اسلام فاطمه زهرا (سلام الله علیها)؛
۴. اسلام و تمدن غرب؛
۵. آموزش دین (۴ جلد)؛
۶. آیین همسرداری؛
۷. آیین تربیت؛
۸. خودسازی؛
۹. دروس، من الثقافه الاسلامیه؛
۱۰. انتخاب همسر؛
۱۱. اسلام و تعلیم و تربیت؛
۱۲. آشنایی با مسائل کلی اسلام؛
۱۳. وحی در ادیان آسمانی؛
۱۴. در کنفرانسها؛
۱۵. تعلیمات دینی دوره ابتدایی و راهنمایی تحصیلی.
۱۶. الگوهای فضیلت؛
۱۷. خداشناسی؛
۱۸. پیامبرشناسی و پیامبر اسلام؛
۱۹. زن در اسلام؛
۲۰. آشنایی با مسائل کلی اسلام؛
۲۱. نماز نور چشم پیامبر اعظم(ص)؛
۲۲. همه باید بدانند؛
۲۳. مهمترین واجب فراموش شده؛
۲۴. دادگستر جهان؛
۲۵. امامت و امامان علیهم السلام؛
۲۶. تربیت.
۲۷. پرتوی از اسلام
۲۸. گفتارهای اخلاقی و اجتماعی
۲۹. جهاد با نفس
۳۰. انضباط اقتصادی
۳۱. عدالت در اسلام
علاوه بر این آثار، دهها مقاله در سمینارهای داخل و خارج و مجلههای کشور ارائه نموده که پارهای از آنها به چاپ رسیده است.
سرانجام این عالم ربانی پس از چند روز بستری شدن در بیمارستان شهید بهشتی قم، در شامگاه پنجم اردیبهشت ۱۳۹۹ دار فانی را وداع گفت.
