رای موقت دادگاه لاهه به نفع ایران صادر شد/ چرا رای این دادگاه برای ایران تزئینی است؟

گروه بین الملل-رجانیوز: رای دیوان بین المللی دادگستری در حالی صادر شد که عدم ضمانت اجرا برای احکام این دادگاه حکم آب سردی بر پیکره حقوق بین الملل را دارد.

 

 

درحالیکه این رکن قضایی سازمان ملل با صادر کردن حکمی موقت(تا رسیدن به حکم نهایی)، آمریکا را ملزم کرده به تعهدات خود پایبند باشد، ایالات متحده می تواند از اجرای حکم خودداری کند؛ از پیش پیداست که دولت آمریکا ارزشی برای احکامی که خلاف نظرش باشد قائل نیست.

 

 

ابزار پیش بینی شده جهت اجبار کشورها به احکام صادره توسط دیوان لاهه در ماده94 بند 2 منشور سازمان ملل متحد پیش بینی شده است.  در این ماده آماده است: «چنانچه هر يك از اصحاب دعوي در اجراي تعهدات موجود طبق حكم صادره از سوي ديوان كوتاهي نمايد، طرف ديگر اختلاف مي‌تواند به شوراي امنيت مراجعه كند و شورا چنانچه ضروري تشخيص دهد، توصيه‌هايي را خواهد كرد يا اين كه نسبت به اقداماتي كه مي‌بايست به منظور اجرا گذاردن حكم ديوان اتخاذ شوند تصميم‌گيري كند»

 

 

بنابراین ایران صرفا می تواند از حکم دیوان لاهه در راستای دیپلماسی عمومی استفاده کند. باید به این مهم توجه داشت که  به دلیل ضعف های ساختاری و پیش بینی نشدن سازوکار مناسب برای برخورد با کشورهای خاطی در برجام، ظریف به دیوان لاهه شکایت کرده بود و منجر به این رای موقت لاهه شده است.

 

گفتنی است قضات دیوان به اتفاق آرا به سه تصمیم موقت رسیده‌اند که تا زمان صدور رأی نهایی برای دو طرف الزام‌آور است:

۱. ایالات متحده آمریکا، منطبق با تعهداتش ذیل پیمان ۱۹۵۵ مودت، روابط اقتصادی و حقوق کنسولی، باید به نحو مورد انتخاب خود، هر مانع برآمده از تدابیر اعلامی ۸ می ۲۰۱۸ بر صادرات آزاد این اقلام به اراضی جمهوری اسلامی ایران را رفع کند:

• دارو و تجهیزات پزشکی؛

• مواد غذایی و اقلام زراعی؛

• قطعات یدکی، تجهیزات، خدمات مربوطه (شامل خدمات پس از فروش، تعمیر و خدمات نگهداری و بازرسی) مورد نیاز ایمنی هوانوردی مسافری.

 

۲. ایالات متحده آمریکا باید اطمینان یابد که در ارتباط با اقلام و خدمات فوق‌الذکر، مجوزها و تاییدیه‌های مورد نیاز صادر شده و پرداخت‌ها و دیگر انتقال‌های منابع تحت هیچ محدودیتی نباشند؛

 

۳. هر دو طرف باید از هر اقدامی که ممکن است مناقشه ارائه‌شده در دیوان را تشدید کرده یا ابعاد آن را گسترش دهد و حل آن را دشوارتر کند، خودداری کنند

 

بر این اساس، هرچند دیوان تمام تدابیر مورد درخواست ایران را نپذیرفت، اما واشنگتن را به رفع بخش قابل توجهی از تحریم‌های ایران ملزم کرده است. همچنین بند سوم تصمیمات دیوان عملا آمریکا را از اعمال تحریم‌های بیشتر از جمله احیای تحریم‌های یکجانبه نفتی که می‌تواند دامنه مناقشه را گسترش دهد، منع می‌کند.