مسابقه‌ای که آقای جاسوس را روی آنتن زنده «بی‌بی‌سی» حاضر کرد/ شهبازی: «رخداد» فصل جدیدی در برنامه‌سازی تلویزیونی به‌ وجود آورد

گروه فرهنگی - رجانیوز: مسابقه‌ی تلویزیونی «رخداد» از ابتدای آذر ماه روی آنتن زنده رفت و چندی نگذشت که تبدیل به یکی از جنجالی‌ترین مسابقات صدا و سیما شد. مسابقه ای که در ارتباط با بسیاری از مسائل سیاسی بدون پرده سخن می گوید و همین امر موجب واکنش‌های فراوانی به این برنامه شده است.

این واکنش‌ها تا جایی ادامه داشت که نزار زکا جاسوس لبنانی-آمریکایی در ارتباط تصویری با بی بی سی فارسی به این مسابقه واکنش نشان داد. بخشی از این مسابقه که سوالاتی درباره‌ی جیسون رضاییان، نازنین زاغری، نزار زکا و دری اصفهانی طرح شده بود نیز مواضع متفاوت شبکه‌های ماهواره‌ای را برانگیخت.
 

به گزارش رجانیوز؛ هزینه‌ی بی رویه کشورهای غربی در امور اطلاعاتی و جاسوسی عقبه‌ی مفصلی دارد. آمارهای غیر رسمی حکایت از این دارد که MI6 سالانه حدود 3.5 میلیارد پوند و سازمان سیا حدود ۱۴ میلیارد دلار بودجه صرف فعالیت های اطلاعاتی و جاسوسی می کنند. البته این مقدار در برابر پولی که دولت ها به صورت غیر رسمی در رابطه با مسائل جاسوسی هزینه می کنند ناچیز است.

به عنوان مثال، آمریکا تنها برای تبادل جیسون رضاییان به صورت آشکارا 1.8 میلیارد دلار پول به ایران پرداخت کرد. از طرف دیگر بخش قابل توجهی از فیلم‌هایی که توسط کمپانی‌های غربی تولید شده است به جریان جاسوسی در کشورهای دنیا می‌پردازد. سریال تهران ساخته کمپانی اسرائیلی kan 11 ، سریال homeland ساخته‌ی شبکه‌ی آمریکایی Showtime یا سریال آمریکایی The Blacklist می‌تواند مصادیق خوبی از این موضوع باشد.

اما چرا مسابقه‌ی رخداد یا سریالی مانند گاندو تا این اندازه واکنش شبکه های غربی  را بر انگیخته است؟ این مسئله از آن جهت اهمیت دارد که رسانه های داخلی برای اولین بار از قالب سرگرمی برای طرح مسائلی این‌چنینی استفاده کرده اند.

به واسطه‌ی همین موضوع مردم عادی که احتمالا حوصله‌ی خواندن گزارشات مکتوب یا پرونده های مفصل را ندارند، مخاطب این رسانه‌ها قرار می گیرند. کسانی که به راحتی با یک مسابقه یا سریال تلوزیونی ارتباط برقرار می کنند و جذب آن می شوند.

قابل انکار نیست که سال های متمادی سریال‌ها و مسابقات صدا و سیما در ارتباط با مسائل سیاسی روز به نوعی اخته بودند، اما این رویه با سریال خانه ی امن، گاندو و مسابقه‌ی رخداد تغییر کرد و این موضوع برای شبکه های خارجی فارسی زبان و سیاهی لشکر ضدانقلاب در توئیتر  خوش‎آیند نبود. با وجود تمام مشکلات فرمی موجود، مجموعه‌های مذکور از آن جهت که ماورای سرگرمی به شفاف‌سازی و مقابله با خط تحریف می‌پردازند قابل تقدیر هستند.
 

در همین راستا محمدرضا شهبازی؛ مجری برنامه «رخداد» در گفتگو با رجانیوز گفت: غالب مسابقه‌های تلویزیونی بر مبنای سرگرمی و گذران وقت تنظیم شده و اگر سوالی پرسیده شود یا حاضرین کاری انجام می دهند بیشتر برای این است که برنامه تلویزیون  مخاطب را سرگرم کند و خود سوال خیلی موضوعیتی ندارد. با وجود اینکه ممکن است آدم چیزی بشنود و یاد بگیرد ولی این کارکرد خیلی ابزاری هست و اینجا فقط یک چیز مهم است، جذب مخاطب .

شهبازی در ادامه افزود: یک تفاوت رخداد و سایر مسابقات که به نظر من  تیم طراحی برنامه و طراحی سوال به آن توجه کردند و این‌ است که مسابقه و سوال های آن فقط برای فضایی ایجاد فضای سرگرمی  نیست و نگاه ابزاری به سوال‌ها نبوده. حتی در خیلی از مسابقات می‌بینیم به جای اینکه سوال بپرسند  و تنها برای ایجاد سرگرمی شعری را همخوانی می‌کنند؛ این یک تفاوت.

مجری برنامه رخداد در ادامه تصریح کرد: یک تفاوت دیگر این‌که در مسابقه این سؤال‌ها و این مباحثی که مطرح می‌شود چه کارکردی و چه فایده‌ای دارند. یعنی نه تنها در نگاه به سوال و نگاه به اطلاعات تفاوت وجود دارد و سوال و اطلاعات و دانش این‌جا نقش اساسی دارد، بلکه کلیت مسابقه چاشنی و رنگ و لعاب و درخدمت سرگرمی نیست و واقعاً موضوعیت دارد. یعنی شما اگر از این مسابقه سوال را بگیرید چیزی از آن باقی نمی‌ماند. نکته دوم این که خود این سوال‌ها هم فرق دارند با مسابقاتی که در آن سوال پرسیده می شود یعنی این سوال‌های اطلاعات عمومی نیست و سوال‌های مهمی است که مفیدند و دانستن آنها چیزی به آدم اضافه می‌کند. این دو تفاوت به نظر من در مسابقه رخداد با دیگر مسابقات وجود دارد.
 

شهبازی درباره اهمیت سرگرمی در این نوع از برنامه‌ها گفت: من فکر می‌کنم که مسابقه از این نظری کمی ضعف دارد یعنی باید بیشتر به این وجه توجه بشود. علی‌رغم این‌که الان سوال‌ها و فضای مسابقه به نظرم جذابیت خوبی دارد، اما می‌شود در صورت رفع موانع موجود، در فصل‌های بعد اگر قرار بر ادامه مسابقه بود به این موضوع توجه ویژه شود. نکته اصلی این است که اساساً این اطلاعات و این نکات شاید در قالب خیلی از برنامه‌های تلویزیونی و گفت‌وگوها و اخبار گفته شده اما آن اتفاقی که  این‌جا رخ می‌دهد، در آن برنامه‌ها نمی‌افتد. یعنی این‌ که مردم چون با فضای سرگرمی و رقابت و هیجان کار را می‌بینند نگاه متفاوتی به برنامه دارند. ما هم سعی می‌کنیم با شوخی فضای کار را روان‌تر و نرم‌تر کنیم تا بیشتر در ذهن تأثیرگذارباشد و همین موارد موجب می‌شود که مخاطب برنامه  بیشتر شود.

شهبازی در رابطه‌ی واکنش شبکه‌های ماهواره‎ای به مسابقه‌ رخداد گفت: واکنشی که  شبکه‌های ماهواره‌ای و ضدانقلاب‌ به همین چند قسمت نشان داد به دلیل استفاده از سرگرمی در حین این‌چنین کاری بود. مثلاً بحث جاسوس‌ها چیز عجیبی نبود و بارها در اخبار و برنامه‌های گفت‌وگو محور و برنامه‌های سیاسی اسم این افراد به‌عنوان جاسوس گفته شده بود. اتفاقی که این‌جا افتاد همان طور که نزار زاکا در گفت گوی خود با بی‌بی‌سی گفت این‌ است که مردم درگیر این موضوع شدند. یعنی نه مثلا در قالب یک گزارش مردمی که یک نفر در خیابان میکروفون جلوی مردم بگیرد، این‌جا در قالب یک مسابقه و رقابت عادی از افرادی جاسوسی مانند نزار زکا اسم آورده می‌شود . این اتفاق درحالی است که این همه تلاش کردند تا بفهمانند اینها جاسوس نبودند، بلکه گروگان بودند یا الکی گرفته شده بودند و وجه معامله و مصالحه بودند.  این‌ها می‌بینند که این نقشه بر آب شده و توده مردم که ظاهری معمولی هم دارند به سوالات مسابقه جواب می دهند و رقابت می کنند و امتیاز می‌گیرند.